Geven poolkappen geheimen van klimaatverandering eindelijk prijs?

Het Internationale Pooljaar (IPY), dat van start gaat op 1 maart 2007 en loopt tot maart 2009, wil het arctische en antarctische gebied onderzoeken op de effecten van de globale opwarming van de aarde. Daarbij ligt de focus voornamelijk op de gevolgen van de (menselijke) uitstoot van broeikas- of opwarmingsgassen, zoals CO2. Meer dan 50.000 wetenschappers uit meer dan 60 landen nemen aan het onderzoek deel, dat een budget heeft van 500 miljoen dollar (385 miljoen euro) en het grootste poolonderzoek van de voorbije vijftig jaar wordt.

Het onderzoek komt niets te laat. De globale opwarming van de aarde zorgt al jaren voor discussies in wetenschappelijke kringen. Films zoals An Inconvenienth Truth van Al Gore hebben het thema ook bij het grote publiek gebracht, dat steeds meer gelooft in doemscenario’s. Maar wat is de kans dat deze doemscenario’s ook werkelijkheid worden? Is onze paniek terecht, of hebben we nog tijd genoeg om de wereld te redden? Daarover moet het IPY uitsluitsel geven.

Canada is de grootste donor van het Internationale Pooljaar, met 160 miljoen dollar (123 miljoen euro). Dat is geen toeval. De recente breuk waarbij de ijsschots Ayles is losgekomen van het noordpoolijs heeft het probleem van de opwarming van de aarde wel heel dicht bij de Canadezen gebracht. De nieuwe ijsberg heeft een oppervlakte van 66 vierkante kilometer, is veertig meter dik en is de grootste breuk in het noordpoolijs in 25 jaar. En dat allemaal in de achtertuin van Canada.

“De graad van verandering in de poolgebieden versnelt. Deze regio’s voelen als eerste de sterke veranderingen van het klimaat. Het is belangrijk te weten wat daar gebeurt om te leren hoe we ons kunnen aanpassen”, zegt bioloog David Hik, voorzitter van IPY Canada. „Een noordpool die tijdens de zomermaanden geen ijs meer heeft, voorspeld voor binnen veertig jaar, zal een grote impact hebben op de regio en zijn bewoners.”

Veranderingen in het evenwicht tussen de koude en warme gebieden op aarde zullen ook gevolgen hebben voor de rest van de planeet. Daarom nemen niet-polaire landen zoals China en Maleisië ook aan het IPY deel. Ook de media tonen grote belangstelling. Die belangstelling zal nog groeien als het IPCC, het Intergovernmental Panel on Climate Change, binnen enkele weken zijn vierde klimaatrapport publiceert. Deze publicatie bevat volgens uitgelekte informatie nieuwe gegevens over de veranderingen in het poolijs.

Wetenschappers van het IPY zullen niet alleen de klimatologische en geofysische veranderingen onderzoeken, ze zullen ook de sociale en economische gevolgen daarvan bekijken. Zo heeft het warmere weer, gecombineerd met de stijgende prijzen voor olie, gas en mineralen, er al voor gezorgd dat delen van het arctische gebied tot de snelst groeiende regio’s van Canada behoren, aldus Hik. In slechts vijftien jaar tijd is het noorden van Canada een van de grootste diamantproducenten ter wereld geworden. Het arctische bassin bevat mogelijk 25 procent van de nog niet ontdekte olie- en gasvoorraden ter wereld. Het smelten van de ijskap maakt de weg vrij voor een nieuwe wedloop op het zwarte goud.

Die wedloop is trouwens al aan de gang. Milieubewegingen hebben de voorbije maanden kritiek geuit op Amerikaanse wetenschappers die het programma van het Internationale Pooljaar zouden misbruiken om samen met oliemagnaten te speuren naar nieuwe ontginbare olie- en gasvelden op de noordpool.