Gewapende milities marcheren weer in de Verenigde Staten

‘Pak me dan, als je kan’, staat te lezen onder een foto van een automatisch geweer type M16. De vlag flappert in de kille lentewind, vlak naast het wrak van een mobilhome, een blauwe olietank en een roestige pijp. Rick Light volgt de zweefvlucht van de havik met het blote oog. ‘Als de regering het Amerikaanse volk wil ontwapenen, komt er een gewapende confrontatie’, zegt hij, en duwt zijn sigaret uit.

Dit is zijn koninkrijk. De witte, door de wind verweerde hoeve, al de honden en zelfs de kilometerbrede boerderij waarop hij let in opdracht van een lokale oliemiljardair. Hier graaft hij grachten, maakt veldwegen schoon en houdt hij het wildbestand in de gaten. En hier traint zijn militie.

Een groepje mannen in gevechtskledij staat in de voortuin. Ze slingeren hun wapens om de schouders en volgen Rick naar de kleine wei achter het huis. Ze zijn al verdwenen tussen het struikgewas eer hun eerste geweerschoten over de heuvels weerklinken. ‘We willen geen oorlog starten met de regering. We willen ons alleen tegen de overheid kunnen verdedigen’, legt Rick verder uit. ‘Dat is ons grondwettelijke recht en niemand kan ons dat afnemen.’

Terug naar de toekomst

De Amerikaanse militiebeweging is helemaal terug van weggeweest. Over het hele grondgebied van de Verenigde Staten steekt ze de kop op: buiten het bereik van de autoriteiten en tot de tanden gewapend. Het is een versplinterde beweging, maar de vele takken hebben één gemeenschappelijke vijand: de overheid.

Van 2009 tot 2010 groeide het aantal groepen met 61 procent, tot ongeveer even veel als in de hoogdagen van de jaren negentig. Net zoals toen hebben de VS nu een Democratische president, worstelen ze met een diepgaande economische crisis en is er een groeiende groep ter rechterzijde die gelooft dat het land afglijdt in de richting van een dictatuur. Dat leidde toen tot drama’s zoals in Waco, waar 76 doden vielen bij een confrontatie met een militie, en de bomaanslag in Oklahoma, die geïnspireerd was door de milities.

In 2010 publiceerde het ministerie voor Binnenlandse Veiligheid een rapport waarin vastgesteld werd dat een toenemend aantal Amerikanen met gevechtservaring –veteranen uit de oorlogen in Irak en Afghanistan, maar ook gepensioneerde veiligheids- en inlichtingenbeambten– zich aansloten bij de milities. Volgens het rapport waren de milities ook begonnen met de aankoop en stockering van wapens om voorbereid te zijn op de eventuele komst van strengere wapenwetten.

Het tweede amendement

Op de ranch zijn de kruitdampen opgetrokken en valt de avond. Rick, zijn vrouw Robin, de 64-jarige Layton, ex-militair Steven, Josh en Lisa zitten te soezen in de zetels van de woonkamer. Die laatste twee zijn net aangekomen met een volgepakte auto, hun werkloosheid hebben ze achtergelaten in Minnesota. Ze hopen in Texas een nieuw leven op te bouwen. Maar ze zijn niet alleen verhuisd in de hoop nieuw werk te vinden, zegt Lisa: ‘We wilden ook nauwer betrokken zijn bij een organisatie die onze eigen overtuigingen deelt. En Minnesota is lang niet zo militievriendelijk als Texas.’

Voor een buitenstaander is het moeilijk te begrijpen hoe een overheid haar burgers kan toestaan om hun eigen legers op te richten. De verklaring daarvoor zit in een tweehonderd jaar oud document. Het tweede amendement bij de Amerikaanse grondwet stelt dat ‘een goed geregelde militie noodzakelijk is voor de veiligheid van een vrije staat en dat het recht van het volk om wapens te hebben en te dragen dus niet beperkt mag worden’. De Verenigde Staten werden geboren uit een opstand tegen een veel te machtig en tiranniek Brits imperium. Bij de vorming van het nieuwe land werd een goed bewapend en georganiseerd volk gezien als een noodzakelijke garantie tegen het opnieuw opkomen van een dergelijke autoritaire overheid.

Die onderliggende visie borrelt opnieuw naar de oppervlakte als gigantische banken gered worden terwijl gewone Amerikanen hun baan en hun huis verliezen. ‘De mensen gaan dit niet veel langer pikken’, zegt Rick Light. ‘Onze rechten brokkelen af, ze nemen een stukje hier en dan een beetje daar. Onze politici laten ons in de steek.’ Iedereen in de sofa’s is het met hem eens. Elke poging om het wapenbezit te reguleren of beperken, wordt aangevoeld als een oorlogsverklaring. Maar ook wetten die de overheid toelaten om inlichtingenwerk te doen op Amerikaanse burgers voeden de achterdocht.

Stephen, die er tot dan zwijgzaam bij zit, voegt daar nog aan toe dat de Amerikaanse media zich ontwikkeld hebben tot politieke propagandamachines. ‘Ze steunen altijd deze of gene politieke strekking, ze geven nooit de feiten. Als het nieuws ons al niet kan vertellen wat er gaande is, waar halen we die kennis dan wel?’

Het antwoord op die retorische vraag is: het internet. Daar vermengt gezond scepticisme zich met paranoia, waaruit de vaak gecompliceerde denkwereld van de milities ontstaat. De VN zijn een geheim instrument om een wereldregering te vormen. Barack Obama is in Kenia geboren. De regering bouwt concentratiekampen om dissidenten op te sluiten.

Josh en Lisa raakten betrokken bij de beweging nadat Josh een motorongeval had. Hij speelde zijn baan kwijt en bracht volledige dagen door met Fox News en achter zijn computer. Hij bekeek video’s online en las de ene verstikkende onthulling na de andere. Elke avond trof Lisa haar man overstuur aan. Ze lacht bij de herinnering. ‘Ik zei op een dag dat ik ook meer wou weten over de gang van zaken, dat ik mijn eigen onderzoek wou doen, maar dat ik maar een ding tegelijk aankon.’

Terwijl het gezelschap praat, zit Robin te chatten via een militiesite die Rick heeft opgezet. Beiden zijn al lid van de hedendaagse militiebeweging sinds die de kop opstak. Maar Robin wist al van toen ze een kind was dat er iets niet in de haak was met haar land, zegt ze. Haar vader lag maanden in het ziekenhuis nadat hij zwaar toegetakeld werd door een lokale bende. De advocaat wist wie er achter het geweld zat, maar adviseerde er geen zaak van te maken. ‘Over enkele maanden komen ze vrij. Je moet aan je familie denken’, zei de advocaat.

Het tweede amendement bij de Amerikaanse grondwet stelt dat een goed geregelde militie noodzakelijk is voor de veiligheid van een vrije staat.

Er werd dus nooit een klacht neergelegd. In de plaats daarvan kreeg de familie een vergunning om een verborgen wapen te dragen, zodat ze zich zouden kunnen verdedigen bij een eventuele nieuwe aanval. ‘Tegenwoordig voel ik me naakt zonder wapen’, zegt Robin.

Pure hebzucht

Tussen de cactussen en koeienstront ontmoet ik een groepje mannen van de Arizona Guard, een militie die op dat moment nog maar drie maanden bestaat maar wel al 21 leden telt. Ze willen de grens met Mexico bewaken om drugs- en mensensmokkel tegen te gaan. Het gevoel in de steek gelaten te zijn door de overheid tiert welig in deze barre buitengebieden, waar al zoveel Latijns-Amerikaanse migranten omkwamen van dorst en ontbering. ‘We maken ons zorgen over onze families’, zegt een van de mannen van achter een zwart masker. ‘Als de regering niet van plan is haar werk te doen, moeten wij onze verantwoordelijkheid wel nemen.’

De groep is ervan overtuigd dat de VS hun soevereiniteit verliezen aan drugskartels en mensen zonder papieren die vanuit de achteruitboerende landen in het zuiden komen. En de mannen geloven dat de overheid beide ogen dichtknijpt omdat grote bedrijven winst maken door de lage lonen van de illegale migranten. ‘Het is pure hebzucht’, zegt Charles. ‘We zijn die hele klerezooi beu en aangezien verkiezingen niets uithalen, staan wij hier op het appèl.’ Charles is een van de leiders van de groep en een van de weinigen die hun aangezicht tonen. De anderen vrezen represailles van de regering of van de Mexicaanse drugskartels. Van achter zijn masker zegt een van hen: ‘Mensen geloven niet dat de overheid concentratiekampen aan het bouwen is, ook al kan je alles zien op YouTube. Daar willen ze ons allemaal, die Amerika vrij willen houden, wegstoppen.’

Het verhaal draait rond vermorzelde illusies. Ergens tussen de laaiende politieke retoriek ligt het gevoel dat iets heel belangrijks verloren is gegaan. De American dream zelf, misschien. Het geloof dat iedereen een toekomst heeft, is vervangen door de overtuiging dat niemand nog langer veilig is. Het is de angst die de militiebeweging voortdrijft.

Wees paraat

Eerst weigeren de aanvoerders van de 1st Tennessee Rifles Unit ons te ontmoeten. Dan gaan ze er ei zo na mee akkoord ons te ontvangen om een training bij te wonen aan het huis van Timothy Jaeger, om de zaak te elfder ure alsnog af te blazen. ‘Mijn vrouw reageerde verschrikt toen ik haar vertelde dat enkele journalisten gingen langskomen’, legt de grote, blonde Tim later uit. ‘Je had de angst in haar ogen moeten zien… Ik dacht, mijn God, dit land zit goed fout als burgers zoveel schrik hebben van hun eigen regering.’

Uiteindelijk ontmoeten we elkaar bij het huis van JC Knott, hun leider. Hij woont op het platteland, een paar uur rijden vanuit Nashville, waar de woningen ver uit elkaar staan en waar jongens man worden de dag dat ze hun eigen geweer en pick-up krijgen. JC zit in zijn schommelstoel onder het afdak voor zijn huis. Hij beschrijft een maatschappij van hebzuchtige leiders die profiteren van hardwerkende burgers. ‘Ooit hadden wij het meest vrije land, maar vandaag wordt over de hele wereld een totalitair systeem gebouwd. Je moet een struisvogel of blind zijn om dat niet te zien. Wij bereiden ons voor op een economische implosie’, zegt hij. De Knotts telen alvast hun eigen groenten om voorbereid te zijn op de dag dat er geen voedsel meer zal zijn in de supermarkt. ‘De mensen zullen honger lijden, maar als de meute komt, zal onze militie de buren beschermen en de gemeenschap beveiligen’, zegt JC.

De honden spelen in de tuin en een zachte mist omgeeft het landschap. De groep onder het afdak voor het huis kan maar niet begrijpen waarom sommige mensen bevreesd zijn voor de opkomst van de milities. Volgens 2de luitenant Chad White is het een manier om de aandacht van de bevolking af te leiden. ‘Zolang de overheid ons kan afschilderen als de boeman, weerhoudt ze de mensen ervan de grondwet te bestuderen. Maar ze weten dat we niet tegen de regering zijn, we zijn vóór. Wij willen een echte, constitutionele republiek.’

Eén vonk volstaat

Mark Potok van het Southern Poverty Law Center bestudeert de militiebeweging en behoort tot de mensen die zich zorgen maken. Hij herinnert eraan dat het overgrote deel van de terroristische aanslagen in de VS gedurende de jaren negentig uitgevoerd werden door milities en patriottische groepen. ‘De grote meerderheid zijn mensen die nooit de wet overtreden en zijn zeker geen terroristen’, zegt hij. ‘Maar het is wel een milieu dat veel geweld produceert.’ Het grote verschil met de jaren negentig, zegt Potok, is ‘dat er voorlopig geen vonk is die de boel doet ontploffen. Indien er opnieuw een confrontatie zou plaatsvinden zoals in Waco, dan kunnen we in echt explosieve situaties terechtkomen.’

In Texas worden de laatste sigaretten gerookt onder een open sterrenhemel. Rick Light sluimert al, zijn hond Candy op de schoot. Maar als het onderwerp van de confrontatie aangesneden wordt, is hij weer helemaal alert. ‘De situatie is zo gespannen dat een kleine misstap van het FBI volstaat om alles in vuur en vlam te zetten. En de milities zouden een veel betere beurt maken dan de meeste mensen denken. De overheid zou ons dus best niet dwingen’, zegt hij, terugleunend in zijn stoel.

Dat is de ambitie van Rick: een militie die te sterk is om door de overheid uitgedaagd te worden. Volgens de militielogica zou dat toelaten om de grondwet in ere te herstellen zonder de wapens te moeten opnemen. Rick is er zeker van dat ze zullen slagen. Hij krabt Candy achter de oren, sluit zijn ogen en glimlacht tevreden. ‘We beleven intense tijden. De mensen zijn kwaad. Laten we hopen dat we die woede in de juiste richting kunnen kanaliseren.’