Geweld in oliedelta klassiek voorbeeld van grondstoffenoorlog (HRW)

De machtsstrijd in de oliedelta bereikte een hoogtepunt vlak voor de verkiezingen in het voorjaar. Gewapende bendes van de verschillende etnische groepen in het gebied hebben de meeste doden op hun geweten, maar ook regeringstroepen hebben bloed aan hun handen, zo stelt het rapport ‘The Warri Crisis: Fuelling Violence’. “De daders blijven ongestraft. Ze lopen zelfs niet het geringste risico om voor een rechtbank te komen”, zegt Bronwen Manby, de auteur van het rapport.

De inzet van de machtsstrijd zijn de inkomsten uit de oliehandel, zowel legale als illegale. Een wet uit 1999 kent dertien procent van de inkomsten uit olie toe aan de regering van de deelstaat waar het zwarte spul naar boven wordt gepompt. Voor de machthebbers in de Delta is dat een flinke duit.

Wie in de regering zit, heeft bovendien een vinger in de olie die illegaal wordt afgetapt rond de havenstad Warri. 40 procent van de Nigeriaanse olie wordt hier verscheept. 10 procent verdwijnt echter via illegale aftakkingen en wordt gebunkerd in schepen die verborgen liggen in de moerassen. Deze handel is jaarlijks tussen 750 miljoen en 1,5 miljard dollar waard.

“Het geweld heeft ook etnische en politieke dimensies”, zegt Manby, “maar eigenlijk draait het allemaal rond geld – zowel de officiële inkomsten als de opbrengsten van gestolen olie”. Om daar iets aan te veranderen moet de regering minder corrupt worden. Recent werden in Lagos overigens drie journalisten opgepakt omdat ze de veiligheidsadviseur van de herverkozen president Olesegun Obasanjo in verband hadden gebracht met de oliediefstal.

Het dispuut over wie die “oorspronkelijke” bewoners zijn van Warri dateert al uit de koloniale tijden. In 1991 werden de Itsekiri’s erkend als de “echte inheemsen”. Deze groep van een paar honderdduizend mensen is verwant met de Yoruba in het westen en heeft sindsdien de betere postjes en contracten met buitenlandse oliebedrijven.

De rivaliserende volkeren, een paar miljoen Urhobo’s en meer dan tien miljoen Ijaws, voelen zich ondervertegenwoordigd en dringen sinds 1997 aan op een nieuwe machtsdeling. Plundertochten en moordovervallen op dorpen van andere etnieën zijn sindsdien schering en inslag. De haven van Warri moest in het voorbije jaar een paar keer gesloten worden omwille van het geweld. In het voorjaar hebben ChevronTexaco en Shell verschillende van hun installaties moeten stilleggen. Duizenden mensen sloegen voor het geweld op de vlucht en zijn nog steeds dakloos.