Global Media Watch krijgt eerste volgelingen

Een inbreuk tegen eerlijke en pluralistische mediaberichtgeving in de Franse regionale of nationale pers? Het pas operationeel geworden ‘Observatoire français des médias’ is op zoek naar leden die dergelijke ontsporingen willen signaleren, en die het initiatief financieel willen ondersteunen. Het zal de informatie samenvatten en publiceren.

Het observatorium wil daarnaast de Franse media met argusogen volgen, te beginnen met de economische berichtgeving, het gebruik van opiniepeilingen en de afbouw van de sociale zekerheid. Het zal nauw toezien op evoluties als mediaconcentratie en de lancering van een Franstalige internationale televisiezender naar het model van CNN. Materiaal uit studies moet ook aanleiding geven tot campagnes en debatten.

Het idee voor een ‘vijfde macht’ of ‘waakhond van de media’ werd voor het eerst geopperd door Ignacio Ramonet van Le Monde Diplomatique op het tweede Wereld Sociaal Forum (WSF) in 2002, en door het maandblad samen met het persagentschap IPS officieel gelanceerd tijdens de volgende WSF-editie in 2003.

Het netwerk wil optreden tegen manipulatie door de markt, “waar economische belangen soms botsen met ethische waarden”, maar ook tegen eigenaars van mediabedrijven die hun macht politiek gebruiken. Ramonet verwijst naar Venezuela, waar “de media, in handen van enkele magnaten, manipulatie, leugens en hersenspoeling gebruikten” in een “regelrechte oorlog tegen president Hugo Chávez”. De GMW-oprichters waarschuwen voor de toenemende mediaconcentraties wereldwijd. Als voorbeeld duikt meteen Italië op, waar bedrijven onder controle van de familie van de Italiaanse eerste minister Silvio Berlusconi de commerciële televisie domineren. Andersglobalisten verwijten de mainstream media ook dat ze hun beweging opzettelijk en ten onrechte als gewelddadig brandmerken, als ze haar al niet doodzwijgen.

De initiatiefnemers van Global Media Watch riepen destijds op tot de oprichting van nationale comités in zoveel mogelijk landen. Intussen zijn in onder meer Brazilië, Venezuela, Argentinië, Uruguay, Italië en Spanje dergelijke nationale comités opgericht of in oprichting.

In Nederland zijn er nog geen nationale comités opgericht. In België ontstond er op het Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) een initiatief om een Belgische Media Watch Group op te richten. De driehoek universiteit, media en mediagebruiker – een basisvoorwaarde van Global Media Watch – is echter nog niet uitgetekend.

Studies of andere concrete resultaten leverden de diverse global media watch initiatieven tot dusver niet op, maar daar zal de komende jaren verandering in komen, meent Roberto Savio, oud-voorzitter van IPS en secretaris-generaal van GMW. Global Media Watch wil in 2004 journalistenverenigingen, ngo’s en universiteiten betrekken bij het internationale initiatief. “Het internationale Global Media Watch netwerk (GMW) krijgt, hopelijk tegen maart, een raad die zich zal buigen over de erkenning van die nationale comités. Daarin komt een afgevaardigde van de International Association for Media and Communication Research en iemand van de Internationale Federatie van Journalisten. We overleggen nog welke middenveldorganisaties ook in de raad thuishoren, maar het worden wellicht vertegenwoordigers uit milieu-, vrouwen- en mensenrechtenorganisaties.”

De initiatiefnemers hopen dat in 2004 nieuwe comités het licht zullen zien en zeggen een programma te zullen opzetten voor mediaonderzoek dat het nationale niveau overstijgt. De eerste GMW-conferentie is gepland tijdens het Wereld Sociaal Forum van 2005, maar al tijdens het forum van dit jaar in het Indiase Mumbai zullen een vijfhonderdtal mensen bij elkaar komen voor overleg.”

Voor het Franse observatorium lijkt erkenning alvast een formaliteit te worden. Onder meer Ignacio Ramonet en Bernard Cassen van Le Monde Diplomatique, respectievelijk voorzitter en schatbewaarder van GMW, stonden aan de wieg van het Observatoire.

Savio benadrukt dat Global Media Watch niet wil concurreren met eerder opgerichte mediawatch-initiatieven zoals FAIR in de Verenigde Staten en Acrimed in Frankrijk. Die kunnen juist dienen als basis voor een nationaal comité. “Zo’n organisatie kan haar eigen identiteit bewaren, maar zou dan wel academici en mediagebruikers in haar structuur moeten opnemen.” In Frankrijk lag mediawaakhond Acrimed mee aan de basis van het nieuwe observatorium.