Globalisering jaagt Portugezen weer over de grenzen

In de valleien van Ave en Cavado, het hart van de Portugese textielsector, zeggen gemiddeld 88 mensen per dag hun werklozensteun op omdat ze naar het buitenland vertrekken. In de streek verdwenen op die manier vorig jaar 39.000 mensen uit de werkloosheidsstatistieken, en dit jaar al 10.000.

Portugezen die hun werk verliezen, hebben 18 maanden lang recht op een werkloosheidsvergoeding. Behoeftigen krijgen daarna het gegarandeerrd minimuminkomen, maar dat is twee keer niets. Vooral in het Noorden van het land, waar de economie het slechtst draait, beginnen mensen naar het buitenland te vertrekken. Dertig jaar lang moesten de Portugezen niet meer voor die noodoplossing kiezen.

De meeste nieuwe emigranten beproeven hun geluk in rijkere Europese landen. Groot-Brittannië, Ierland en Zwitserland zijn de belangrijkste bestemmingen. Die landen hebben nog niet zo sterk te lijden onder het wegtrekken van multinationals die hun winstmarges willen verhogen. De voorbije decennia streken die bedrijven in Portugal neer omdat het leven er goedkoop was en omdat ze er konden profiteren van de hulp waarmee de EU Portugal economisch probeerde te doen aanpikken.

Maar nu verhuizen die bedrijven naar landen als Roemenië, Bulgarije, Marokko, China of Zuidoost-Azië. Daar liggen de lonen nog veel lager en moeten arbeiders veel minder in de watten worden gelegd. Portugal is de voorbije jaren ook veel duurder geworden. Bedrijven betalen er opeens schrikbarend veel aan water, stroom en brandstof. In buurland Spanje kosten drinkwater en aardgas maar de helft, terwijl benzine 20 procent goedkoper is dan in Portugal. Op 1 juli trok Portugal zijn BTW-voet dan nog eens op van 19 tot 21 procent - één van de hoogste cijfers voor Europa.

Het gevolg is af te lezen uit de werkloosheidsstatistieken. Bijna acht procent van de beroepsbevolking zit zonder werk. Dat is veel voor een land dat eind de jaren 90 met een werkloosheidscijfer van 3,4 procent beter deed dan alle andere EU-lidstaten, met uitzondering van Luxemburg. Er is nog wel werk in Portugal, maar de Portugezen laten slecht betaalde en zware banen over aan de zowat 600.000 migranten uit Oost-Europa en Afrika die de voorbije jaren in Portugal zijn neergestreken.

Portugal heeft een echte emigratietraditie, al viel die nagenoeg stil na 1975. De laatste grote uitwijkingsgolf vond plaats tussen 1965 en 1973. Twee miljoen Portugezen vertrokken naar andere Europese landen, 1,3 miljoen naar Brazilië, 600.000 naar Zuid-Afrika, 400.000 naar Venezuela en 300.000 naar de Verenigde Staten.

Verhuizen naar andere EU-lidstaten is heel makkelijk geworden voor Portugezen. Nu het economisch steeds slechter begint te gaan, maken veel Portugezen waarschijnlijk de rekening. In België en Nederland kunnen ze drie keer meer verdienen dan thuis, en in Spanje , waar het leven goedkoper is, twee keer meer. Bovendien lijkt de werkgelegenheid er stabieler (PD)