Goma: asiel voor oorlogsmisdadiger?

De oorlog raast verder en maakt slachtoffers in het oosten van de Democratische Republiek Congo. In brand gestoken dorpen, aanvallen met opzet gericht tegen de burgerbevolking, plunderingen, kindsoldaten, moorden, onmenselijkheden, seksuele slavernij.
Volgens de nieuwsberichten van radio Okapi van 1januari 2008 zouden er vandaag meer dan een miljoen interne vluchtelingen zijn. De vertegenwoordiger van de algemeen secretaris van de VN Radhika Coomaraswamy heeft in haar rapport haar ongerustheid getoond over de escalatie van de gedwongen rekrutering van kinderen en van het seksuele geweld in stand gehouden door de strijdkrachten van Laurent Nkunda.
Twee oorlogscriminelen zijn reeds met medewerking van de Congolese regering aangehouden en overgebracht naar het internationale tribunaal in Den Haag. Het gaat over Thomas Lubanga, stichter van de UPC (Union des Patriotes Congolais), overgebracht op 17 maart 2006, en ook over Germain Katanga, leider van de FRP (Forces de Résistance Patriotiques), overgebracht op 18 oktober 2007. De twee worden beschuldigd van misdaden tegen de mensheid en van oorlogsmisdaden.
Ondertussen gaat Laurent Nkunda – de gevaarlijkste oorlogscrimineel van het oosten van Congo – verder met zijn gewapende bende met het zaaien van terreur in Ituri en in de twee Kivu’s. Een internationaal aanhoudingsmandaat werd tegen hem uitgevaardigd in september 2005. Maar hij is nog steeds vrij in zijn bewegingen want hij profiteert van een onvoorwaardelijke steun van de Rwandese regering. Voor de Rwandese regering streeft Nkunda verder de goede zaak na want hij verdedigt de Tutsi-gemeenschap.
In Kinshasa vermenigvuldigt de Congolese regering het aantal dreigementen tegen Laurent Nkunda zodat hij zou terugkeren naar het nationale leger. Een eerste ultimatum liep tegen hem om vóór 15 augustus 2007 naar het nationale leger terug te keren. Zonder succes. Een tweede ultimatum in dezelfde zin liep tot 31 oktober 2007. Steeds zonder succes. En erger nog: Laurent Nkunda en zijn bende gaan verder met terreur te zaaien in het oosten van Congo en dagen het nationale leger uit.
Ondanks de terreur door Laurent Nkunda komt er een opzienbarende delegatie met de adjunct-staatssecretaris van de VS, belast met de Afrikaanse zaken, Jendayi Frazier. Volgens deze verklaring, geciteerd door de BBC, moest Laurent Nkunda zich overgeven en in ballingschap vertrekken om zo zijn troepen toe te laten om het nationale leger te integreren of om gedemobiliseerd te worden door de Monuc. Deze oplossing werd ondersteund door een aantal niet-gouvernementele organisaties, o.a. EurAc, een Belgische organisatie actief in Centraal-Afrika. Maar dezelfde verklaring veroorzaakte droefheid bij de Congolese bevolking in het algemeen en bij de slachtoffers van het conflict in het oosten in het bijzonder.
Waarom moeten Thomas Lubanga en Germain Katanga hun daden verantwoorden voor het gerecht en mag Laurent Nkunda genieten van een asiel?
Welke lessen geven we aan de andere oorlogscriminelen die terreur zaaien in Oost-Congo, in Soedan of elders? Wat is het verschil tussen wat Charles Taylor, Milosevic en anderen hebben gedaan et wat Laurent Nkunda bezig is op dit ogenblik? Is dit geen internationaal complot tegen Congo? Dat zijn enkele vragen die de Congolese bevolking zich vandaag stelt.
Volgens de internationale akkoorden heeft degene die van veraf of van kortbij deelgenomen heeft aan oorlogsmisdaden of aan misdaden tegen de mensheid geen recht op asiel. In Nederland bijvoorbeeld hangen de asielaanvragers die deelgenomen hebben aan wreedheden in de bende van Nkunda jaren rond zonder een verblijfsvergunning. In welke toestand zullen deze asielaanvragers zijn als ze zich ervan rekenschap geven dat Laurent Nkunda asiel krijgt. Hoe zullen degenen reageren die asiel gekregen hebben omdat ze slachtoffer waren van de wreedheden van Laurent Nkunda en zijn bende. Zullen ze tevreden zijn als ze hun beul op internationaal vlak bedankt zien? Leidt deze oplossing er niet naartoe dat vroeg of laat Laurent Nkunda oog in oog zal staan met zijn slachtoffers of hun families?
De Congolese regering heeft begrepen dat de oorlog verre van gewonnen is en opende daarom de dialoog in naam van de ‘conferentie van Goma’. De bedoeling van deze conferentie volgens artikel 2 van de oprichtingsverordening is “na te denken en aan de regering voorstellen te doen over de mogelijkheden om grondslagen te leggen voor een duurzame vrede en voor een integrale ontwikkeling in de provincies Noord- en Zuid-Kivu.” Maar vóór de start van deze fameuze conferentie daagden er al enkele problemen op. De Nande-gemeenschap, de belangrijkste gemeenschap in het oosten van Congo meent dat Laurent Nkunda eerst moet overgedragen worden aan het internationaal gerechtshof alvorens deel te nemen aan de conferentie. Dus men keert steeds terug naar dit lastige probleem van de aanhouding van Laurent Nkunda. Misschien kan het voor de Congolezen in deze conferentie een gelegenheid zijn om te beslissen om het asiel voor Laurent Nkunda al dan niet te aanvaarden, hoewel de positie van de internationale gemeenschap over dit onderwerp al gekend is.