Gouden jaren zijn voorbij voor Ivoriaanse smokkelaars

Mamadou Dembélé heeft alle smokkelwaar weggehaald uit zijn winkel in Bouaké. Op de dozen waarin hij borden, sigaretten, palmolie, cosmetica en kledij presenteert, staat nu overal ‘fabriqué en Côte d’Ivoire’. “De voorbije zes jaar verkocht ik smokkelwaar uit de buurlanden”, vertelt hij. Daarop moest ik geen belastingen betalen. Maar sinds een paar maanden is er weer controle. Nu moet ik weer Ivoriaanse spullen verkopen en belastingen betalen.”

In 2002 splitste een burgeroorlog Ivoorkust in tweeën. In het door rebellen gecontroleerde noorden van het land hield de staat op te bestaan. Het gebied werd een paradijs voor smokkelaars en plantrekkers.

Terugkeer van de staat

In maart 2007 maakte een akkoord tussen president Laurent Gbagbo en rebellenleider Guillaume Soro de weg vrij voor een langzaam herstel van het staatsgezag in het rebellengebied. In de tweede week van dit jaar waren volgens de regering weer bijna 24.000 ambtenaren aan het werk die in 2002 waren weggevlucht uit het noorden van het land. Op 22 januari kondigde president Gbagbo aan dat er zo snel mogelijk 4.000 politieagenten naar de voormalige rebellengebieden worden gestuurd. Deze maand moeten een vijfhonderdtal overheidsgebouwen opgeknapt zijn waar regionale besturen, de belastingdiensten, de douane en de rechterlijke macht een onderkomen kunnen vinden.
 
Dembélé, de winkelier uit Bouaké, ziet het wel zitten. “De crisis dreef hier alle ambtenaren weg, en daardoor kreeg ik nauwelijks nog iets verkocht. Ik had gewoon geen klanten meer.” Een beetje verderop staan mensen aan te schuiven voor een bankkantoor. “Het is niet langer een heksentoer om aan je salaris te komen. Nu de banken weer open zijn, krijgen we ons geld gewoon hier”, zegt Fabrice Kouakou, een ambtenaar.

Op de weg naar de luchthaven van Bouaké hangen tientallen mannen rond bij een fabriek waar tot vorig jaar katoenzaad werd verwerkt. Harouna Yaméogo werkte als schoonmaker in het bedrijf, dat zeven maanden geleden failliet ging en zijn 400 werknemers op straat moest zetten. Door de opdeling van het land liepen de zaken al jaren slecht. “We hebben gehoord dat de fabriek binnenkort weer van start gaat”, zegt Yaméogo. “Ik wil niet te laat komen.”

Einde van de vrijhandel

Maar de terugkeer van de staat wordt niet overal op applaus onthaald. “Vrije en ongeregelde handel kwam mij veel beter uit”, zegt Karim Coulibaly, die auto-onderdelen verkoopt. “De belastingdiensten en de douane kunnen je het leven echt zuur maken.”

“Een deel van de bevolking is nog niet bereid hun gewoonten van de voorbije jaren af te zweren”, zegt Drissa Traoré, een medewerker van niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisatie in Bouaké. “Regels waren er niet en alles was te koop. Niemand verwachtte dat er zo snel een einde zou komen aan die situatie.”

De inwoners van het noorden van Ivoorkust konden goedkope motorfietsen, TV’s en meubels kopen uit de buurlanden. Water- en elektriciteitsrekeningen werden nauwelijks nog betaald. Handelaars verdienden grof geld met de smokkel van katoen en diamanten.

De grote verliezer was de Ivoriaanse staat. Sommige experts schatten dat Ivoorkust maandelijks naast zo’n 62 miljoen euro greep. Volgens Firmin Akoto, een econoom uit Abidjan, heeft de overheid dat geld onder meer nodig om de tegenvallende inkomsten uit de koffie- en de cacaosector te compenseren en om het land te helpen een goed functionerende democratie uit te bouwen. De oorzaak van de burgeroorlog was onvrede over de uitsluiting van de inwoners van het noorden van het land. Die fout mag het land volgens Akoto niet nog eens maken.

“Het fundament voor de hereniging van het land is nu gelegd”, zegt Akoto. “We hopen dat het hele proces vlot en volgens plan verloopt. Ivoorkust moet weer een worden om economisch te herleven en een einde te maken aan de verarming.”