Groen licht voor Amerikaans rakettenschild in Tsjechië

Het Amerikaanse rakettenschild in Centraal-Europa is de natte droom van Washington. Het gaat om de inplanting van een radarbasis in Tsjechië – op zo’n 70 kilometer van Praag – en 10 interceptor-raketten in Polen, die vijandelijke raketten moeten onderscheppen. De VS wil zich met dit project de taak toeëigenen de regio te beschermen tegen “schurkenstaten” als Iran.

Kamer en Senaat

49 senatoren stemden voor, 31 haalden een ‘njet’ boven. Volgens Slaviste Eline De Ridder, gespecialiseerd in de bilaterale relaties tussen Tsjechië en de EU en nu werkzaam aan het Centrum voor EU-studies van de Gentse Universiteit, lag deze uitslag in de lijn der verwachtingen. Enkel de twee oppositiepartijen - de communisten en sociaal-democraten – stemden tegen, omdat volgens hen een bilaterale overeenkomst met de VS minder garanties biedt dan een multi-laterale aanpak.

Maar nu moet ook de Kamer van Volksvertegenwoordigers het plan nog bekrachtigen. Hoewel de Tsjechische minster van buitenlandse zaken, Karel Schwarzenberg, in een interview met Reuters aangaf er alle vertrouwen in te hebben, “Moest ik er niet in geloven, ik zou er niet zo hard voor strijden”, wordt door Tsjechische media openlijk getwijfeld aan de kansen van een goedkeuring. Want in de Kamer, heeft de regeringscoalitie géén meerderheid. “Het dossier kan gekelderd worden door één enkele afvallige stem van de regeringspartijen”, bericht Radio Praha.

De datum moet nog vastgepind worden, maar verwacht wordt dat de stemming in de Kamer niet zal plaatsvinden alvorens Obama zich in het Witte Huis nestelt.

Breuk in het Tsjechische politieke toneel

De centrumrechtse regering beschouwt het afweerssysteem van de Amerikanen als welkome surplus bij het NAVO-zitje, om zich te beschermen tegen de harde buitenlandse politiek van buurman Rusland. Maar de eenzijdige goedkeuring in Senaat verdoezelt de grote Tsjechische tegenstand tegen de Amerikaanse plannen.

Zo drongen 30 burgemeesters er vorige week in een open brief, bij de pas verkozen Amerikaanse president Obama, op aan om af te zien van de rakettenplannen, die het stokpaardje van de Bush-regering waren.
“Wij vragen u vriendelijk om de houding van de Amerikaanse regering ten opzichte van de plaatsing van het NMD (National Missile Defence) te herdefiniëren, en dit gevaarlijke project een halt toe te roepen. (…) Indien de VS zijn plannen wil verderzetten, zal Europa het voornaamste slagveld worden in een potentieel internationaal conflict.”

Ik geloof dat deze dag herinnerd zal worden als ‘Zwarte Donderdag’ in de geschiedenis van ons land.

Obama

Obama reageerde nog niet officieel, maar liet in een telefoongesprek met de Poolse president Lech Kaczynski begin november reeds verstaan dat hij enkel het afweersysteem zal steunen “indien deze technologische aanpak haalbaar blijkt.” Althans, zo beweert Associated Press. Hillary Clinton, vanaf januari minister van buitenlandse zaken, liet alvast niet na het “dure en nog onbewezen rakettenschild van Bush” te bekritiseren.

Niet alleen de politieke oppositie laat zijn stem horen. Een onderzoek van het Public Opinion Research Centre wees uit dat in oktober 2008 ongeveer twee derde van de Tsjechische burgers het Amerikaanse rakettenschild niet zag zitten. Jan Tamas, organisator en bezieler van verschillende publieke protesten tegen het rakettenschild, noemde de stemming van donderdag “een grote achteruitgang”.
“Ik geloof dat deze dag herinnerd zal worden als ‘Zwarte Donderdag’ in de geschiedenis van ons land.” Bovendien zijn de meeste Tsjechen, volgens Reuters, sinds 1968 – toen Russische tanks de hoofdstad binnenwalsten en de Praagse opstand in de kiem smoorden – onwaarschijnlijk achterdochtig ten opzichte van elke militaire aanwezigheid van een buitenlandse natie.

Destabilisatie

Is de angst voor destabilisatie van de regio en internationale relaties reëel? “Ja”, zegt slaviste Eline De Ridder. “Het rakettenschild zorgt inderdaad voor de nodige spanningen tussen de VS en Rusland, maar ook tussen Tsjechië en de EU. In januari 2009 wordt Tsjechië bovendien voorzitter van de Europese Unie. Het land is van plan om de trans-Atlantische banden van de Unie aan te halen, maar het blijft zeer de vraag of de rest van de lidstaten zich hierachter zal scharen.
Het valt moeilijk te voorspellen hoe hard Praag zich in dit dossier zal opstellen, maar het zal zeker voor wat spanning zorgen binnen de Unie. Dat was eigenlijk reeds het geval, omdat Sarkozy verklaarde dat er best niet te veel meer gesproken wordt over het rakettenschild tot de VS, de EU en Rusland samen zitten in midden 2009. Dit schoot toen in het verkeerde keelgat bij Praag en Warschau.”

Ook het Poolse parlement moet nog via stemming zijn toestemming geven voor de implementatie van het rakettenschild.