Groen licht voor omstreden oliepijpleiding

De 1760 kilometer lange pijpleiding moet olie van Baku in Azerbeidzjan via Tbilisi in Georgië naar Ceyhan transporteren. Als de Baku-Tbilisi-Ceyhan-leiding (BTC) begin volgend jaar operationeel is, kan jaarlijks 50 miljoen ton olie uit olievelden in de Kaspische Zee naar de Middellandse Zee stromen. Daarna kan de olie met olietankers verder vervoerd worden naar westerse landen.

In de Azerische hoofdstad Baku werd dinsdag de financiering van de oliepijpleiding beklonken. Commerciële banken, waaronder ABN Amro en ING (Nederland) en Dexia en KBC (België) en oliemaatschappijen verstrekken voor 2,6 miljard dollar aan leningen. Ongeveer 1,5 miljard dollar is al geïnvesteerd in de aanleg van de BTC-pijpleiding.

De Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling (EBRD, ook wel bekend als Oost-Europabank), en de IFC, (een dochter van de Wereldbank) lenen ieder 250 miljoen dollar. Inclusief de ontwikkeling van een olieveld bij Baku, is met het project totaal ongeveer 6,8 miljard dollar gemoeid.

De milieubeweging heeft scherpe kritiek geuit op de plannen, omdat de leiding door kwetsbare natuurgebieden loopt. Bovendien wordt hij aangelegd in een gebied waar zich geregeld aardbevingen voordoen. Daardoor is de kans op scheuren en lekken in de leiding aanwezig. Mensenrechtenorganisaties vrezen dat het project leidt tot onrust in de toch al instabiele regio. Zeventig kilometer leiding loopt door Tsjetsjenië, waar nog steeds een oorlog woedt. In Turkije wordt de olieleiding aangelegd in het oostelijk deel van het land, waar de Koerdische Arbeiderspartij PKK jarenlang streed voor een onafhankelijk Koerdistan. In 1999 kondigde de PKK een eenzijdige wapenstilstand af en later hief de partij zich op. De Kadek, de intussen ook al weer opgeheven opvolger van de PKK, heeft die wapenstilstand in september vorig jaar opgezegd en aangegeven de olieleiding als een potentieel doelwit voor sabotage te zien.

Omdat het project deels met geld van internationale organisaties wordt gefinancierd, is er dus indirect belastinggeld mee gemoeid. Dat geld zou alleen besteed mogen worden als er de garantie is dat de pijpleiding een positieve bijdrage levert aan de economische en sociale ontwikkeling van de regio, vinden milieu- en mensenrechtenorganisaties. Er is al land onteigend zonder dat bewoners gecompenseerd zijn, zegt de organisatie Kurdish Human Rights Project in een dinsdag verschenen verklaring. Als de Turkse politie de pijpleiding gaat bewaken, dan wordt de situatie alleen maar erger.

De IFC heeft richtlijnen opgesteld voor verantwoord ondernemen, die ook zijn onderschreven door negen banken die investeren in het project. Die banken zijn ABN Amro en ING (Nederland), Dexia en KBC (België), Mizuho (Japan), Citicorp (Verenigde Staten), Hypovereinsbank en West LB (Duitsland), Royal Bank of Scotland (Groot-Brittannië).

Behalve het vermijden van steun aan projecten die ecosystemen kunnen schaden, schrijven de IFC-richtlijnen voor dat financiers de gevolgen van de projecten voor de plaatselijke bevolking moeten beoordelen. De BTC-pijpleiding voldoet op een aantal punten niet aan de richtlijnen, zegt Greg Muttitt van Platform, een Britse milieugroepering. Feit is dat ondanks dat de plannen toch zijn doorgegaan en dat de banken zich dus kennelijk weinig gelegen laten liggen aan hun eigen principes.

De EBRD heeft er wel vertrouwen in dat de BTC-pijpleiding aan de internationale richtlijnen voldoet. We hebben alle effecten die het project heeft op financieel, sociaal, juridisch en milieugebied grondig onderzocht.

Volgens de betrokken oliemaatschappijen British Petroleum (BP), Statoil, ConocoPhilips en Total, biedt de pijpleiding de regio juist nieuwe perspectieven, vooral op economisch terrein. De definitieve financiering is afgerond na twee jaar van diepgaand onderzoek naar de gevolgen van project voor de omgeving en de lokale bevolking, zegt BP in een verklaring. Ook liet de oliemaatschappij zich adviseren door diverse deskundigen. De aanleg van de pijpleiding biedt 12.000 mensen in Azerbeidzjan, Georgië en Turkije werk. De BTC en de gaspijpleiding in de zuidelijke Kaukasus (SCP) leveren de drie landen tussen nu en 2006 zo’n 30 miljoen dollar aan investeringen in gemeenschap en leefmilieu op, aldus BP.