Guaraní-indianen verenigen zich

De deelnemers aan de vijfdaagse ‘Continentale Assemblee van de Guaraní’ hebben een permanent comité gevormd dat zich maandelijks over gemeenschappelijke problemen zal buigen. De inheemse groep, die delen van Brazilië, Bolivia, Paraguay, Uruguay en Argentinië bewoont, raakte door de kolonisatie en de staatkundige opdeling van Zuid-Amerika versnipperd en gedecimeerd. Net als andere inheemse groepen hebben de 150.000 Guaraní-indianen die nu nog leven nauwelijks politieke macht. Grote blanke boeren palmen hun traditionele leefgebieden in.

De vergadering in Sao Gabriel was de eerste internationale bijeenkomst van de Guaraní-indianen. Naast ongeveer 1500 vertegenwoordigers van Guaraní-groepen uit de vijf landen nam ook een honderdtal leiders van andere inheemse volken uit Brazilië aan de conferentie deel. Parallelle vergaderingen brachten nog eens 4.000 landloze boeren, quilombolas (bewoners van dorpen die gesticht werden door gevluchte zwarte slaven) en activisten van plaatselijke groepen en kerkelijke organisaties samen.

Al die bewegingen hebben één fundamentele eis: grond, zegt Mario Karaí, een Guaraní uit Rio Grande do Sul en één van de organisatoren van de bijeenkomst.

Volgens Karaí worden de Guaraní-indianen in de vijf landen waar ze leven ontstellend gemarginaliseerd. Dat geldt zelfs voor de groepen in Paraguay, waar Guaraní door een groot deel van de bevolking gesproken worden en als officiële taal is erkend. Grote boeren nemen straffeloos bezit van Guaraní-gronden in Paraguay, en inheemse groepen moesten op straat komen om een nieuwe wet te verhinderen die hun rechten zou hebben ingeperkt. In Brazilië en Argentinië zijn de landrechten van inheemse groepen grondwettelijk erkend. Maar de afbakening van inheemse territoria gaat tergend traag in Brazilië, en blanke boeren storen zich niet aan de eigendomsrechten van de indianen. In Argentinië liggen de provinciale overheden dwars bij het afdwingen van inheemse landrechten.

In Sao Gabriel, een stadje in de Zuid-Braziliaanse provincie Rio Grande do Sul, stierf precies 250 jaar geleden Sepé Tiarajú, de leider van een inheemse verzetsbeweging die het opnam tegen Spaanse en Portugese troepen. De moord op Sepé werd gevolgd door een groot bloedbad waarbij 1500 Guaraní-indianen omkwamen. Sepé is niet alleen een held voor de Guaraní-indianen. Hij had een grote invloed op de cultuur van Rio Grande do Sul. Een groep van katholieke Brazilianen wil hem heilig laten verklaren.

Volgens Karaí kan de internationale samenwerking tussen Guaraní-indianen uitgroeien tot een algemene inheemse beweging. De Guaraní-indianen kijken daarvoor vooral naar Bolivia. Dat land kreeg vorige maand met Evo Morales zijn eerste indiaanse president. Een belangrijke bondgenoot, oordeelt Karaí. Met zijn steun kunnen we binnen twee tot drie jaar een grote inheemse bijeenkomst organiseren in Bolivia. (PD/MM)