"Guatemala gaat Honduras niet meteen achterna"

De Hondurese staatsgreep van 28 juni zorgt voor bezorgdheid over de stabiliteit in andere Centraal-Amerikaanse landen. In de meeste landen zijn de democratische instellingen nog zwak na decennia van dictatuur en burgeroorlog.
De linkse presidenten van Bolivia en Venezuela hebben al gewaarschuwd voor een complot tegen de sociaal-democratische regering van de de Guatemalaanse president Álvaro Colom. De Boliviaanse president Evo Morales beschuldigde “Guatemalaanse oligarchen” ervan Colom een moord in de schoenen te willen schuiven.
Hij had het over het overlijden van advocaat Rodrigo Rosenberg, die enkele dagen voor zijn dood in een interview waarschuwde dat hij door Colom gedood zou worden. De video zorgde voor demonstraties voor en tegen Colom en een ernstige politieke crisis. Het onderzoek naar de moord loopt nog.
De Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) blijft pal achter Colom staan en stemde een resolutie waarin ze de Guatemalaanse regering steunt in haar “plicht om de democratische instituten en de rechtstaat te bewaren.”
De Venezolaanse president Hugo Chávez ging nog verder dan Morales en zei dat “hij begrepen heeft dat er een coup georganiseerd wordt tegen de Guatemalaanse president”, en dat ze initiatiefnemers “onderdelen van het leger zoeken die bereid zijn het voorbeeld van Honduras te volgen.”
 
In Guatemala zelf waarschuwde ook de inheemse nobelprijswinnaar Rigoberta Menchú voor een staatsgreep door economische machtsblokken.

Staatsgreep mogelijk?

“Sommige omstandigheden in Guatemala lijken op die in Honduras, waardoor een staatsgreep mogelijk lijkt”, zegt Iduvina Hernández, hoofd van de Associatie voor de Studie en Promotie van de Democratie (SEDEM). Ze wijst erop dat het leger getraind wordt in de oude ideologie van de Koude Oorlog en dat de democratische instellingen nog zwak zijn.
Maar in tegenstelling tot Honduras zijn de rechterlijke en wetgevende macht niet geïnteresseerd in een staatsgreep, precies het element dat de coup in Honduras een pseudo-legale facade gaf, zegt ze.
Toch is er reden tot bezorgdheid. “We geloofden dat staatsgrepen iets uit het verleden waren”, zegt Renzo Rosal van het Centraal-Amerikaanse Instituut voor Politieke Studies. “Maar vandaag realiseren we ons dat militairen nog steeds acties als deze kunnen uitvoeren.”
Volgens Rosal is een staatsgreep ook in Guatemala mogelijk, maar net als Hernández lijkt het hem onwaarschijlnijk omdat de omstandigheden niet rijp zijn. Zo heeft Colom niet geprobeerd de grondwet te veranderen, iets dat Zelaya wel gedaan had. Bovendien toonde Zelaya veel duidelijker zijn affiniteit met de omstreden Venezolaanse president Chávez, terwijl Colom nog twijfelt.