Handel in qat floreert weer in Somalië

De verkoop van qat, een lichte drug, is helemaal terug van weggeweest in Somalië. Onder het bewind van de islamistische rebellen van Al Shabaab was de praktijk verboden, en werden overtreders streng gestraft.

  • cc Elitre/Wikimedia Qatverkopers op een markt in de buurt van Harar, Ethiopië. De hongerstillende en stimulerende drug wordt in een groot deel van Oostelijk Afrika geconsumeerd. cc Elitre/Wikimedia

Op de verlaten markt van Afgoye, zo’n 30 kilometer van de hoofdstad Mogadishu, is de sfeer gespannen. Een groep jonge mannen en, iets verderop, vrouwen in kleurige gewaden, wachten er op de levering qat. De sfeer wordt losser als er iets later een minibusje opduikt met de dagelijkse lading.

Qat is het blad van de gelijknamige plant waarop gekauwd wordt om vermoeidheid en honger te verdrijven. De lichte drug wordt in Somalië vooral door mannen gebruikt, en door vrouwen verhandeld. De vrouwen halen de bladeren uit het busje en verkopen ze aan 18 dollar (14 euro) per kilogram. Geïnteresseerden zijn er meer dan genoeg.

Qatdames

In het kleine stadje alleen al zijn er meer dan tweehonderd zogenaamde qatdames, vrouwen die de drug verkopen. De meeste mannen gebruiken het goedje, dat per vliegtuig vanuit Kenia wordt overgevlogen.

Maar vier jaar lang, terwijl Afgoye gecontroleerd werd door de islamistische rebellengroep Al Shabaab, was de verkoop en consumptie van de bladeren verboden. De qatdames moesten noodgedwongen clandestien verkopen, vanuit hun huis of de koffer van een auto, en enkel aan klanten die ze goed kenden. Als ze gevat werden, waren de straffen hard: hun voorraad werd verbrand en vaak werden verkoper of klant openbaar gegeseld.

Gesluierd

Maar zeven maanden geleden moesten de rebellen zich onder druk van de Somalische regering en soldaten van de Afrikaanse Unie terugtrekken uit Afgoye. De qatdames zijn back in business, maar er zijn nog restanten van de rebellen aanwezig in de stad, en veel van de qatdames bedekken nog steeds hun gezicht om represailles te vermijden.

Veel van de vrouwen zijn gescheiden en hebben een groot gezin te onderhouden. De 35-jarige Farhia Ali is moeder van vijf, en blij dat Al Shabaab vertrokken is. “Mijn gezin leeft van de opbrengst van de qatverkoop”, zegt ze. “Ik heb het geld nodig om het schoolgeld van mijn kinderen te kunnen betalen.”

“Door Al Shabaab konden we vier jaar lang geen geld verdienen. Voor mij is dit een keuze tussen het overleven van mijn kinderen en Al Shabaab, en ik weet wie ik dan kies”. Veel banen zijn er niet in Afgoye. Droogte, hongersnood en een decennialange burgeroorlog hebben het stadje geruïneerd.

Farhia’s echtgenoot was een boer, maar hij is al een jaar werkloos. Ze is nu de enige kostwinner in het gezin. “Voor de oorlog waren er veel commerciële boerderijen die heel wat mensen tewerkstelden, waaronder mezelf”, zegt ze. “Maar dat is nu niet langer het geval.”

De weg waar de qat verkocht wordt, is de drukste in de hele stad. Er zijn inmiddels ook thee-, schoen- en tweedehandswinkeltjes opgedoken om de kopers van qat te bedienen. Fatuma Noor heeft er net een theestalletje geopend. “Ik ben blij dat de qatdames terug zijn”, zegt ze. “Ik zou hier geen theehuisje geopend hebben als zij er niet waren.”

Amokmakers

Maar niet iedereen is onverdeeld tevreden met hun terugkeer. Volgens sommigen trekt de verkoop van qat gewapende jonge mannen aan. “Al de amokmakers uit de regio komen nu naar de stad om hier qat te kauwen”, zegt Sheikh Mohamed, die enkele huizenblokken verder woont. “De qatdames zijn niet goed voor de veiligheid in deze buurt. Het was hier veel veiliger onder Al Shabaab.”

De qatdames zien dat anders. “Als al die jonge mannen met wapens hier voor mijn stalletje geen qat zaten te kauwen, zouden ze voor problemen zorgen in de stad”, zegt Sahro Hussein, alleenstaande moeder van vijf.

De lokale politiechef geeft toe dat de veiligheidssituatie niet optimaal is, maar zegt dat de qatdames geen blaam treft. “De veiligheid is 65 procent van wat ik zou willen”, zegt generaal Ibrahim Diini. “Het is aan het verbeteren en het heeft niets te maken met qat. Het zijn Al Shabaab en bandieten die verantwoordelijk zijn voor de onveiligheid in deze stad.”

Voor Farhia is het simpel: ze is dankbaar dat ze weer qat kan verkopen. “Ik heb al mijn schulden afbetaald en mijn kinderen kunnen voor het eerst in vier jaar weer naar school, met dank aan qat.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.