“Handelsakkoord EU – Zuidelijk Afrika nog voor de zomer rond”

Vorige week zaten in  het Namibische Swakopmund toponderhandelaars uit de EU samen met vertegenwoordigers van Angola, Mozambique, Zuid-Afrika, Namibië, Swaziland, Lesotho en Botswana. De laatste vijf landen vormen de Zuidelijk-Afrikaanse Douane-Unie (SACU).

De EU leek na afloop van de vergadering aan te nemen dat een akkoord niet meer ver weg is. “De partijen zijn veel dichter bij elkaar gekomen”, oordeelde Elisabeth Pape, het hoofd van de EU-delegatie in Namibië. Pape gelooft dat de onderhandelaars niet meer ver verwijderd zijn van een akkoord. “We hopen een akkoord te ondertekenen in de eerste helft van dit jaar, of misschien vroeger, en dan de onderhandelingen over een volledig EPA voort te zetten.”

Substantiële vooruitgang

Ook volgens het secretariaat van de SACU is er “substantiële vooruitgang” gemaakt bij het aankaarten van strijdpunten. De SACU waarschuwt wel dat de onderhandelaars zich nog zullen moeten inzetten om de overblijvende meningsverschillen op te lossen, en dat het daarom te vroeg is om uitspraken over het einde van de onderhandelingen te doen.

De regering van Nambië, een van de landen die zich blijft verzetten tegen de overeenkomst, wilde niets loslaten over de onderhandelingen. Maar naar verluidt heeft de EU onder meer toegevingen gedaan op het vlak van de bescherming van jonge industriële sectoren tegen de concurrentie uit Europa. Volgens Pape heeft de EU “op vraag van landen als Namibië algemene bepalingen over de maximale duur van dergelijke beschermingsmaatregelen laten vallen. Dit kan nu per sector worden bekeken.” Dat wil zeggen dat de landen in Zuidelijk Afrika kwetsbare sectoren makkelijker zullen kunnen afschermen.

De EU zou er ook mee hebben ingestemd dat de partnerlanden verder belastingen heffen op de uitvoer van grondstoffen, terwijl er over nieuwe heffingen kan worden gepraat.

Geen overeenstemming is er over de door de EU voorgestelde clausule van meest begunstigde natie (MFN). Die houdt in dat handelsvoordelen die de Afrikaanse partnerlanden aan andere grote landen toestaan, automatisch ook gelden voor de EU. De EU vinden dat de Afrikaanse landen op dat punt moeten toegeven.

Verdeeldheid

De EU voert al jaren met verschillende groepen van voormalige kolonies onderhandelingen over economische partnerschapsakkoorden. Die moeten de vroegere handelsafspraken vervangen die niet meer door de beugel kunnen voor de Wereldhandelsorganisatie. De deadline van 2007 verstreek zonder dat er met de landen van Zuidelijk Afrika overeenstemming kon worden bereikt. Zelfs een interimakkoord dat toeliet de bestaande handelsvoordelen langer aan te houden, werd in december 2007 enkel “geïnitialiseerd”. Nu wil de EU die afspraken formaliseren, om dan over te gaan tot de onderhandelingen over een uitgebreider en definitief akkoord. Daarin moeten naast de regeling van de handel in goederen ook afspraken komen over overheidsaankopen, het mededingingsbeleid, de bescherming van investeringen en de handel in diensten.

Mozambique, Lesotho, Swaziland en Botswana zeggen dat ze het interimakkoord willen tekenen, maar Namibia, Angola en Zuid-Afrika vroegen in januari meer bedenktijd.

Angola maakt geen deel uit van de groep van landen waarmee de EU een akkoord wil sluiten, maar wordt al betrokken bij de onderhandelingen met het oog op toekomstige samenwerking. Namibië lijkt intussen bijgedraaid en zou wil tekenen. Zuid-Afrika wil dat nog niet doen. Het lijkt mogelijk dat de EU door wil gaan met het regionale akkoord zonder de grootste economie van de streek. Volgens de SACU zou dat “een grote uitdaging” worden.

Tegenstanders van het Economisch Partnerschapsakkoord vrezen dat veel bedrijven in Zuidelijk Afrika niet opgewassen zijn tegen de concurrentie uit de EU. Ze zien het zelfs tot een feitelijke herkolonisering komen. De afspraken van een handvol Zuidelijk Afrikaanse landen met de EU zouden ook de SACU en de ruimere vrijhandelszone van de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap kunnen ondermijnen. Voorstanders geloven dan weer dat Zuidelijk Afrika zal profiteren van de toegenomen handelskansen.