Helpen financiële markten de armen in de wereld?

Philippe Douste-Blazy, de voormalige Franse minister van Buitenlandse Zaken, kreeg van de VN de opdracht om nieuwe financieringswegen te zoeken, waarmee de privé-economie de ontwikkeling kan helpen ondersteunen. Douste-Blazy verklaarde dat hij met de voorstanders van een belasting op alle effecten en afgeleide producten wil samenwerken, om een oplossing te vinden “die het evenwicht op de wereldmarkten niet zou verstoren.”

Een belasting van 0,01% op de financiële transacties wereldwijd zou volgens woordvoerders in de Verenigde Naties honderden miljarden dollar kunnen opleveren voor de ontwikkelingslanden, die met de uitdagingen van stijgende grondstoffenprijzen en de klimaatverandering worden geconfronteerd. De crisis van de pijlsnel stijgende voedselprijzen veroorzaakt onrust in de armste landen, maar zorgt er tevens voor dat  het concept van microbijdragen door de financiële markten opnieuw in de algemene belangstelling komt te staan. VN-ambtenaren en deskundigen van de Wereldbank en het IMF kwamen daarvoor eind april in een bijzondere vergadering bijeen in New York.  

Het meest recente voorstel werd ingediend door Stephan Schulmeister, een expert van het Oostenrijkse Instituut voor Economisch Onderzoek, die ook adviseur is geweest van de Oostenrijkse regering. Hij zei dat een wereldwijde microbelasting jaarlijks ongeveer 230 miljard US-dollar zou opleveren, een opbrengst die door de ontwikkelingslanden zou kunnen worden gebruikt om de ontwikkelingsdoelen te bereiken, die momenteel door de stijgende grondstoffenprijzen worden bedreigd.

Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de VN, herhaalde een waarschuwing van de Wereldbank, dat de uitbreidende voedselcrisis alarmerende proporties aanneemt, en dat die crisis zeven jaar vooruitgang in de strijd tegen de armoede ongedaan dreigt te maken. 

Microbelastingplan


Tijdens zijn toelichting over het microbelastingplan van zijn instituut stelde Schulmeister: “Gezien de enorme handelsvolumes in de financiële markten, zouden de opbrengsten van een FTT [financiële transactietaks] zelfs bij heel lage tarieven al substantieel zijn. Die inkomsten zouden kunnen worden gebruikt om de ontwikkelingshulp en andere supranationale projecten of instellingen te financieren.”

Het idee van een belasting op financiële transacties werd reeds meer dan 70 jaar geleden door John Maynard Keynes gelanceerd, om de speculatie op de aandelenmarkten af te zwakken. In de jaren 1970 bracht James Tobin, Amerikaans nobelprijswinnaar Economie, het idee van deze belasting opnieuw naar voren om de speculatie op valutakoersen af te koelen. Tijdens de Zuid-Oostaziatische “speculatiecrisis” van 1997 brak Ignacio Ramonet, toenmalig hoofdredacteur van Le Monde Diplomatique, een lans voor de “Tobintaks”.
Dat leidde tot de start van de internationale Attac beweging waarbij de strijd voor de Tobintaks een speerpunt was. Meer recente steun voor de “Tobintaksen” was afkomstig van allerlei internationale hulpverleningsorganisaties, NGO’s die actief zijn met de ontwikkeling van het Zuiden en een deel van de andersmondialistische beweging, die de markten wil doen betalen voor de schade die het vrijmaken van de financiële wereldmarkten aan de armen in deze wereld heeft berokkend.

Stilte


Toch verdween de Tobintaks van de internationale agenda. Na de stemming van de Spahntaks in België (een radicalere versie van de oude Tobintaks) werd het stil. Sociaaldemocratische en groene parlementairen gaven de strijd in het Europees Parlement op wegens een gebrek aan vooruitzichten. Schröder bewees vooral “lippendienst” aan de Tobintaks. Even werd gedacht dat Zapatero in Spanje een doorbraak zou forceren maar hij profileerde zich op de strijd tegen het terrorisme wat electoraal lonender was. Na de aftocht van Berlusconi zou de regering Prodi waarin een aantal ministers waren opgenomen met Attac-sympathieën de Tobintaksklus klaren in Italië. We kennen intussen het vervolg: Prodi weg, Berlusconi terug: geen Tobintaks.

Vermits de rijkste landen hun beloften om de armoede in de ontwikkelingslanden uit te roeien niet nakomen en door de zich steeds sterker ontwikkelende voedselcrisis die natuurlijk ook opnieuw een speculatiecrisis is (waarbij sommigen alle dagen rijker worden door speculatie met voedsel terwijl anderen elke dag armer worden), doet het idee van belastingen op transacties weer opgang, en krijgt het opnieuw schoorvoetend de steun van sommige parlementsleden in Europa, Latijns Amerika en Canada.
“De onstabiliteit van de financiële markten en hun mondiale onderlinge afhankelijkheid… hebben het debat  over de voor- en nadelen van een belasting op financiële transacties weer aangezwengeld,” aldus Schulmeister. Hij zei dat dergelijke voorstellen steun hadden gekregen in de parlementen van België, Frankrijk en Oostenrijk. Zijn voorstel ging verder, want hij stelde voor om ook de markten van effecten en afgeleide producten bij de regeling te betrekken. Dit zou volgens hem het bijkomende voordeel hebben dat de belastinggrondslag wordt verruimd, zodat het belastingtarief lager kan zijn. Het voorstel zou vooral gericht zijn op de “zeer korte termijn” beursverrichtingen, die tot de volatiliteit van de markten bijdragen.“Een algemene FTT zou transacties duurder maken, naarmate ze op kortere termijn werken. Op die manier zou er een einde komen aan de ‘technische beurshandel’, die steeds meer gebaseerd is op prijsgegevens binnen eenzelfde dag”, verklaarde Schulmeister.
En inderdaad. Philippe Douste-Blazy,die in februari benoemd werd als bijzonder VN-adviseur voor innovatieve ontwikkelingsfinanciering, zei tijdens een van de sessies in New-York in aanloop naar de Doharonde: “there is renewed interest in a possible currency-transaction development levy….to generate billions of dollars that can be allocated to development.” De aanwezige NGO’s werden licht euforisch en mailden direct de wereld rond dat een doorbraak nakend was.

Is dat zo?


Een belangrijk deel van deze NGO’s verwachten altijd zeer veel door het lobbywerk in de coulissen van de politieke macht. Het idee van kollektieve strijd om economische, politieke en financiële machtsverhoudingen fundamenteel en structureel om te buigen behoort reeds lang niet meer tot hun ideologische arsenaal.
Misschien hebben ze toch niet zo goed geluisterd naar het vervolg van de interventie van Douste-Blazy.

Hij stelde dat de technische innovatie het idee beter uitvoerbaar maakte, en dat het daardoor de moeite zou zijn om een mondiale overeenkomst over micro-bijdragen te overwegen. Hij beaamde ook dat het Oostenrijkse voorstel had aangetoond dat een algemene taks geen negatieve invloed op de internationale markten zou hebben. Maar dan volgde een eerste oprisping. Douste-Blazy zei dat hij het scepticisme deelde van de economisten, de bankiers en de beursmakelaars, die van mening zijn dat zo’n taks onuitvoerbaar is en de markten zou destabiliseren. “Als sommigen het doen en anderen doen het niet, dan kan dat de markteconomie beïnvloeden.” Op het einde van zijn toespraak, waarbij hij de aanwezige NGO’s met een goed gevoel terug naar huis wou sturen zoals het een echte diplomaat betaamt, zat natuurlijk het “addertje” in de staart: “Anderen werken ook aan die microbijdragen en ik zal, in opdracht van de VN secretaris-generaal, binnenkort met hen samen werken…aan de minst pijnlijke oplossingen, die geen verstoring van de markten veroorzaken.”, aldus Douste-Blazy.

Wie is Douste-Blazy?


Douste-Blazy is een Franse christendemocraat van de regio “Lourdes” Hij behoort tot de UDF, was minister van Buitenlandse Zaken onder De Villepin en werd daarna Minister Van Cultuur. In 2006 steunde hij onomwonden de bouw van de Israëlische muur van de schande. Douste-Blabla (zoals één van zijn bijnamen was toen hij nog politiek iets betekende in Frankrijk). Hij kwam op tegen Sarkozy als kandidaat eerste minister in 2000 toen Chirac uiteindelijk toch Villepin koos. Maar de eeuwige vijandschap van Sarkozy had hij wel. Hij is daarom waarschijnlijk ook ‘weggepromoveerd’ als UN special adviser.
Blazy was ook de heraut van het idee van de kerosinetaks van Chirac en heeft vooral van Chirac geleerd hoe men internationaal kan scoren zonder tot daden te moeten overgaan.  Al zijn kabinetsmedewerkers hebben hem tijdens zijn ministeriële carrière steeds laten vallen, teleurgesteld als ze waren door zijn uiterste lichtheid over bijna alle onderwerpen. Bovendien was hij in Frankrijk vooral gekend omdat hij loog. Hij loog over van alles en nog wat, zelfs als het niet nodig was. Een andere bijnaam in Frankrijk was: Docteur Douste et Mister Bluff. Sommige kranten noemden hem “een illusionist”.
Laten we dus niet onze hoop stellen in deze VN diplomaat. Onze hoop zal ijdel blijken en opnieuw ten koste gaan van de zwaksten in de wereld.
Mr. Bluff  zal uiteindelijk bezwijken voor het “scepticisme” van de bankiers en economen, want een “verstoring van de markt”, dus ingaan tegen IMF en Wereldbank, tegen de dictaten van de WTO, is het grootste taboe.Men kan de armen niet helpen in de wereld zonder de markten te verstoren. Dat is een gevaarlijke illusie. Maar ze zullen blijven proberen tot ze op hun tandvlees zitten. Ze willen natuurlijk de spanning uit de crisis halen (voedselrellen) maar zonder de financiële machtsverhoudingen aan te tasten.Intussen wordt het tijd dat de Attac’s van Europa en de andersmondialistische beweging (en alle progressieve politici ook en vooral in het Europees Parlement) hun verantwoordelijkheid in deze strijd opnieuw opnemen en de Tobintaks als een speerpunt vooruitstuwen in de huidige crisis.Alleen de politieke controle op de kapitaalstromen (sociale regulering van de financiële markten; politieke beteugeling van de liberalisering) kan tot meer mondiale sociale rechtvaardigheid leiden.Dat betekent een omkering van de neoliberale dominantie.En dit kan niet zonder strijd.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.