Hervormingsgezinde pers geeft zich niet gewonnen

De dissidente boekenverkoper Ardeshir Masali kijkt met bitterheid terug op
de zaak-Kazemi. De dood van de journaliste heeft volgens hem duidelijk
gemaakt dat het land geleid wordt door een regime dat lijdt onder een
diepgewortelde paranoia en dat zijn geduld snel verliest. De historie
leverde ook het bewijs, zo vervolgt de man die een bescheiden boekenwinkel
heeft in een galerij aan het Enqelab-plein in Teheran, dat de politie
gevangenen niet enkel in het gezicht slaat maar hun schedel breekt.

De dood van Zahra Kazemi, een fotojournaliste die zowel de Iraanse als
Canadese nationaliteit had, richtte even de aandacht van de wereld op Iran.
Kazemi overleed aan de gevolgen van een schedelbreuk opgelopen in de
gevangenis, wat tot een diplomatieke rel leidde tussen Iran en Canada. De
storm in de internationale pers is nu gaan liggen, maar voor journalisten in
Iran is de zaak verre van afgesloten. De geheime politie viseert het
hervormingsgezinde deel van de pers al sinds er medio juni en in juli een
golf van anti-regeringsprotest door het land waaide. Maar de jongste weken
zijn de plagerijen en intimidaties tegen journalisten enkel toegenomen.

Om uiting te geven aan hun verontwaardiging over de dood van Kazemi
organiseerden journalisten op acht augustus een spontane zitstaking. Op
zestien augustus riep de Vereniging van Journalisten op tot het ontslag van
zowel de Minister van Cultuur en Islamitische Begeleiding Ahmad Masjedjamei
als de openbare aanklager van Teheran. De twee werden verantwoordelijk
gesteld voor de vervolging van journalisten, intellectuelen en studenten.

Diverse kranten betaalden de afgelopen weken een zware tol. De directeur van
de krant ‘Iran’ werd opgepakt na een klacht tegen een artikel en op
borgtocht vrijgelaten. Het weekblad ‘Nameh-yi Qazvin’ moest de deuren
sluiten omdat het leugens publiceerde en verdorvenheid promootte. De
directeurs van de kranten ‘Kayhan’, ‘Siyasat-i Ruz’ en ‘Etemad’ moesten zich
op 13 augustus voor gelijkaardige beschuldigingen verantwoorden voor de
rechter.

Het is de twee keer dat een journalist sterft in een Iraanse gevangenis,
zegt Mashallah Shamsulvaezeen, een lid van de raad van bestuur van de
Vereniging van Jounralisten. Vijftig jaar geleden werd Karimpour Shirazi,
een journalist die beroemd was omwille van zijn kritiek op de koninklijke
familie, levend verbrand in het militaire kamp waar hij vast zat.

De zaak-Kazemi bewijst hoe kwetsbaar journalisten zijn als er politieke
onrust uitbreekt. Elk jaar worden journalisten opgepakt die schrijven of
spreken over zaken die het regime subversief vindt of in tegenstrijd met
de islamitische waarden en het nationale belang. Het deprimerende patroon
bij arrestaties is steeds hetzelfde, zegt de dissidente journalist Amir
Kavian. Enkele parlementsleden of meer gevoelige overheidsinstellingen
dienen een genadeverzoek in. Vervolgens verleent de opperste leider,
Ayatollah Ali Khamenei, vergiffenis of strafvermindering. De laatste vier
jaar heeft de overheid meer dan 90 kranten en magazines verboden. Meer dan
2.000 journalisten werden tot ontslag gedwongen, zegt Mohammad Hydari, de
beheerder van de website ‘Parspejvak.com’.

Een onafhankelijke berichtgeving bestaat er nauwelijks of niet in Iran. De
meeste kranten en magazines zijn instrumenten in de handen van het
religieuze establishment. Enkele kiezen openlijk de zijde van Khatami in
zijn duel met Khamanei. Er zijn twee mogelijke opties voor journalisten en
schrijvers in Iran, zegt Hydari. Het woord en de dubbelspraak van de
overheid erin masseren en professionele grijze muis zijn of zonder scrupules
schrijven en een martelaar met de pen worden.

Slechts enkele van de journalisten volharden in die laatste rol nadat ze in
aanraking zijn gekomen met de arm der wet. Ik ben bereid om de prijs te
betalen, zegt Nader Karimi (33), die als redacteur van het magazine
‘Gozaresh’, pendelt tussen zijn huis, de gevangenis en revolutionaire
rechtbanken. Als journalist schrijf ik om de rechten van mijn medeburgers
te verdedigen. Ze hebben het recht om te weten en om de toekomst van het
land mee vorm te geven. De prijs die Karimi na zijn vorige arrestatie
betaalde was, om precies te zijn, een borgsom van 500 miljoen rials
(ongeveer 55.000 euro).

Arash Pahlavan, een studentenleider die aanwezig was op de zitstaking van
acht augustus, zegt dat de hervormingsgezinde beweging van tactiek moet
veranderen met het oog op de parlementsverkiezingen binnen zeven maanden.
We gaan de blunder die we zes jaar geleden maakten met massademonstraties
niet nogmaals maken. Tenzij de hervormingsgezinde parlementsleden en
politici bereid zijn om de prijs te betalen van een gevecht voor vrijheid
van meningsuiting en mensenrechten. De leiders van het pro-Khatami kamp
waren volgens veel studenten te voorzichtig om echte veranderingen af te
dwingen.