"Het leger moet terug naar de kazerne en zich houden aan de grondwet" (B. Bhutto)

Van de zestig jaren sinds de onafhankelijkheid bracht Pakistan er veertig door onder direct of indirect militair bestuur. Telkens wanneer het de noodtoestand uitriep, kon het leger zijn invloed vergroten. De jaren onder huidig president en ex-generaal Pervez Musharraf, die in 1999 aan de macht kwam, zijn daarop geen uitzondering.

Ook Benazir Bhutto en haar Pakistan People’s Party is er in de twee korte perioden als premier van Pakistan (1988-1990 en 1993-1996) niet in geslaagd de macht van de militairen te breken. In de campagne naar de parlementsverkiezingen van 8 januari 2008 benadrukte ze dat het deze keer wel zou lukken. Na de dodelijke aanslag op haar leven op donderdag 27 december lijkt de hoop op een democratische transitie in Pakistan in bloed gesmoord.

IPS: Het leger controleert alles, van landsverdediging tot de zakenwereld. Sommige militairen zouden het extremisme en het terrorisme actief steunen. Hoe zou u het leger onder controle willen brengen ?

Benazir Bhutto (BB): Eerst moeten we de ambten van president en legerleider opnieuw scheiden. Het is een aanfluiting van de democratie dat een legerchef ook president van het land kan zijn. De belofte van Musharraf dat hij het leger zal verlaten als hij wordt herverkozen, is een stap in de goede richting (Musharraf stapte op 28 november op als legerleider, nvdr). We willen de militairen terug naar hun kazernes sturen en de machtsverhouding tussen de president en het parlement herstellen.

De beste manier om het leger te controleren is ervoor te zorgen dat het zich opnieuw houdt aan de grondwet en het gezag aanvaardt van burgerpolitici. Het komt er dus op aan de grondwet en de democratie in ere te herstellen.

IPS: Volgens uw critici hebt u geen idee van het gewetensconflict waar een soldaat voor staat als hij moet kiezen tussen zijn eed als soldaat en zijn geweten, wanneer hij word gedwongen om moslimbroeders te doden. Wat is uw commentaar hierop ?

BB: Ik weet maar al te goed welk conflict u bedoelt. Een beroepssoldaat is getraind om bevelen op te volgen. Een beetje commandant weet hoe hij zijn bevelen moreel kan verantwoorden. De uitdrukking “moslimbroeders” is misplaatst als je het hebt over de strijd tegen terroristen in de tribale gebieden. Het soort conflict waar u naar verwijst is dan ook hypothetisch.

IPS: Als u terug aan de macht komt, hoe zou u de grondwet het liefst willen wijzigen ?

BB: Eerst zou ik de president de macht ontnemen om het parlement de laan uit te sturen als hij dat wil. Zo’n bevoegdheid in de handen van een individu is een ontkenning van de democratie. Ik zou ook de door de militairen opgelegde regel afschaffen dat een voormalige premier niet kan worden verkozen voor een derde termijn. Verder moeten uiteraard alle overheidsinstellingen transparanter worden en meer verantwoording afleggen.

IPS: Kan u uitleggen wat een akkoord om de macht te delen precies inhoudt ? Betekent dat dat u bereid bent de macht te delen met Musharraf en het leger ?

BB: Het is wat voorbarig hierover te spreken voor de parlementsverkiezingen hebben plaatsgevonden. De kiezer bepaalt welke partijen de regering zullen vormen. Voor het volk zijn wil heeft uitgedrukt, heeft het geen zin over machtsdeling te spreken.

Als er een democratische regering komt onder leiding van de PPP, dan gaat het leger terug naar de kazerne en moet het zich houden aan zijn grondwettelijke plicht om de grenzen van het land te verdedigen. We willen geen machtsdeling tussen het leger en een burgerbestuur. Het leger moet gehoorzamen aan de burgerpolitici.

Pijnlijke ballingschap

IPS: Acht jaren in ballingschap moeten van u een andere vrouw hebben gemaakt, en ook een andere politica ?

BB: Er is veel veranderd. Mijn man zat in Pakistan acht jaar in de gevangenis zonder veroordeeld te zijn en ik stond er alleen voor om mijn kleine kinderen groot te brengen en voor mijn zieke moeder te zorgen. Dat was een pijnlijke persoonlijke ervaring. Ook pijnlijk was dat ik al die tijd niet bij mijn volk kon zijn. Als politicus heb ik mijn mensen acht jaar moeten missen.

IPS: Wat zou u nu anders doen dan tijdens uw vorige mandaten ? Wat zijn uw prioriteiten ?

BB: De belangrijkste thema’s voor de mensen zijn de werkloosheid, de armoede en de  wetteloosheid. Ook energie en het milieu zijn thema’s waar mensen van wakker liggen en waar mijn regering werk van zou maken.

IPS: U verklaarde eerder dat de tribale gebieden beter onder controle waren onder uw bewind. Sindsdien zijn er de aanslagen van 11 september geweest en is er terrorisme en inflatie. Hoe wil u die lastige problemen oplossen na acht jaar uit roulatie te zijn geweest ?

BB: De militaire regering gebruikt alleen geweld om het probleem van het extremisme in de tribale gebieden op te lossen. Wij geloven dat er ook een politiek nodig is om de sociaal-economische situatie van de mensen in die gebieden te verbeteren. Armoede en sociaal isolement leiden tot extremisme. Daarom heeft mijn partij bij het Hooggerechtshof een voorstel ingediend om in de tribale gebieden opnieuw politieke partijen toe te laten. We willen die mensen opnieuw doen aansluiten bij de nationale politiek.

IPS: Volgens waarnemers is een machtsdeling tussen uzelf en Musharraf gedoemd te mislukken, omwille van belangenconflicten en grote verschillen in managementstijl en persoonlijkheid. Wat zegt u daarop ?

BB: Dat moet de tijd uitwijzen. De grondwet zegt duidelijk wat de bevoegdheden zijn van het staatshoofd en van het hoofd van de regering.

Internationale steun blijft nodig

IPS: Pakistan krijgt geld van de Verenigde Staten voor de strijd tegen het terrorisme. Onder de bevolking groeien de anti-Amerikaanse gevoelens. Denkt u dat het land nog altijd internationale steun nodig heeft om het terrorisme te bestrijden ?

BB: Het terrorisme is een internationale gesel en moet bestreden worden met een collectieve inspanning van de internationale gemeenschap. Ja, we hebben internationale hulp nodig om de terroristen te bekampen. Mijn regering zal samenwerken met de internationale gemeenschap in de strijd tegen de terreur.