Het nieuwe Brazilië

Voor veel Brazilianen is Lula da Silva de “Pele van de politiek”, een van Braziliës iconen voor de buitenwereld. De recente EU-tournee bekrachtigde dat beeld nog, doordat hij in Kopenhagen de Olympische Spelen voor 2016 binnenhaalde. Hij straalde dan ook van het zelfvertrouwen toen hij twee dagen later in Brussel arriveerde. De ex-vakbondsactivist is op een punt gekomen waarop hij niet veel meer te bewijzen heeft. Hij heeft indrukwekkende dingen gerealiseerd en bij de presidentsverkiezingen van eind 2010 kan hij geen kandidaat meer zijn.

‘Wie vandaag naar Brazilië komt, treft een nieuw land aan in vergelijking met twintig jaar geleden’, aldus Lula. In de toespraak die hij hield voor het VBO op het High-level Business Forum: Brazil and Belgium New Frontiers for Business richtte de president de focus nog eens even op het gereden parcours: ‘De opdracht waar ik voor stond toen ik president werd, was de wereld te bewijzen dat het wel degelijk mogelijk is interne groei te combineren met exportgroei, en bovendien dat economische groei gecombineerd kan worden met een herverdeling van de rijkdom.’
De regeringen onder Lula kozen voor een herverdeling van het inkomen via programma’s van sociale subsidies, zodat mensen die nooit de mogelijkheid hadden om zich te ontwikkelen toch konden toetreden tot de binnenlandse consumentenmarkt. – Bolsa Familia, bijvoorbeeld, zorgde er tussen 2002 en 2007 voor dat ruim 20 miljoen Brazilianen uit de armoede gelicht werden en deel konden gaan uitmaken van de middenklasse.
Een andere toverformule lag in de manier van kijken: ‘Uitgaven in onderwijs en gezondheidszorg zien wij niet als een verliespost, maar als investeringen voor de toekomst’, aldus Lula. Ook in de financiële crisis van vorig jaar is de Braziliaanse economie robuust gebleken. ‘Terwijl het voor de andere landen een tsunami was, was het voor Brazilië een voorbijgaande golf die niet al te veel brokken heeft gemaakt. Wij hadden onze buffers eerder al opgetrokken.’
De president kwam de Belgische zakenwereld warm maken voor dit veelbelovende project. Brazilië behoort vandaag tot de tien grootste economieën van de wereld. Als het land in dit tempo doorgaat, staat het tegen 2016 op de vijfde plaats, zo rekende de Wereldbank voor. Voor 2010 voorspelt Lula een economische groei van 5 procent.

De muis en de olifant

De bereidheid tot samenwerking kreeg al meteen haar beslag in de ondertekening van vijf akkoorden, op het gebied van politiek overleg, sociale zekerheid, de uitlevering van gevangenen, de lucht- en ruimtevaart en de scheepvaart. Er werd ook een handtekening gezet onder de afspraak om Europalia 2011 te richten op Brazilië. ‘Een unieke gelegenheid om de rijke diversiteit van ons land te tonen’, vond een trotse Lula.
In 2008 bedroegen de Belgische investeringen in Brazilië 1,9 miljard dollar en de bilaterale handel tussen Brazilië en België zo’n 6 miljard dollar. ‘Maar het kan veel meer zijn’, aldus premier Herman Van Rompuy. De grote economische succesverhalen op dit ogenblik zijn AB-Imbev, de grootste bierproducent ter wereld, GDF Suez & Tractebel, Bekaert en Solvay, die het gemaakt hebben op de Braziliaanse markt.
Die Belgische bedrijven en knowhow kunnen ingezet worden in de projecten die de Wereldbeker voetbal van 2014 en de Olympische Spelen van 2016 genereren, maar spelen ook nu al een rol in het Plano de Aceleração do Crescimento, het Plan voor Versnelde Groei, dat in 2007 werd afgesloten. Het is een plan om economische groei, ontwikkeling en modernisering te stimuleren door de aanleg van wegen, transport via waterlopen, het bouwen van stuwdammen en andere energieprojecten.
Voor 2010 is er een zakenmissie gepland met prins Filip, om de relaties met de bedrijfswereld verder uit te diepen. Daarnaast kan Brazilië voor België ook functioneren als de toegangspoort tot de andere landen van de Mercosur (behalve Brazilië zijn dat Argentinië, Uruguay en Paraguay) en de rest van Zuid-Amerika, een markt van 400 miljoen inwoners.

Ethanoldiplomatie

Brazilië ziet op zijn beurt België als toegangspoort tot Europa voor de verspreiding van Braziliaanse producten op de groeiende Europese markt van 27 landen en 500 miljoen consumenten. Helemaal bovenaan op die agenda prijken de biobrandstoffen.
Brazilië is op dat gebied de onbetwiste wereldleider. Het land zelf haalt 44 procent van zijn energie uit hernieuwbare bronnen, aldus Miguel Jorge, de Braziliaanse minister van Ontwikkeling, Industrie en Buitenlandse Handel. De mogelijke kritiek daarop counterde de minister bij voorbaat: ‘Niet meer dan drie procent van het territorium wordt in beslag genomen voor de productie van ethanol en niet één vierkante meter bio-ethanol is afgenomen van de voedselproductie. Daarbij laten we het regenwoud ongemoeid, want daar groeit geen suikerriet.’
Brazilië wil zich als grote specialist in dit domein positioneren op de Europese markt, maar de ambities reiken zelfs verder. Na de ontmoeting in Brussel reisde de delegatie door naar Stockholm, waar de derde EU-Brazilië-top plaatshad. Speciaal agendapunt op die top was, behalve de klimaatbesprekingen, ook de samenwerking tussen de EU, Brazilië en de Afrikaanse Unie inzake biobrandstoffen. Het is de ambitie van de Braziliaanse president om met zo’n akkoord een groene revolutie voor biobrandstoffen in Afrika op gang te brengen, waarvoor hij volle Braziliaanse ondersteuning beloofde. In de tweede helft van 2010 is België EU-voorzitter, en staat er een volgende Brazilië-EU-topontmoeting op de agenda, waarop een en ander verder ontwikkeld moet worden.
Tegenover het gebouw in Stockholm waar de EU-onderhandelingen plaatshadden, protesteerde Greenpeace tegen de onafgebroken vernieling van het Amazonewoud. Het antwoord van Lula was kort: ‘Er zal altijd iemand zijn die een boom wil omhakken.’ Wat Brazilië vandaag doet in het kader van het Nationaal Plan tegen de Klimaatwijziging, noemde de president zelf revolutionair. Tegen 2017 zou de ontbossing met 70 procent verminderd moeten zijn, tegen 2020 met 80 procent. Die doelstellingen liggen voor ter goedkeuring in het Congres. ‘Met ons nationaal klimaatplan en het Fondo Amazônia bewijzen we dat we iets willen doen. We kunnen meer doen, als de internationale gemeenschap bijdraagt met financiële en technologische middelen’, aldus Lula.