Het pokerspel om de macht in Israël (analyse)

Zondag bij de opening van zijn wekelijkse kabinetsvergadering, toen de de camera’s nog aanwezig waren, fluisterde Ehud Olmert Tzipi Livni toe dat hij de bijeenkomst zou openen met een oproep tot een brede eenheidsregering rond Netanyahu’s Likoed en Livni’s Kadima, de twee partijen die nek aan nek eindigden in de stembusgang vorige weekend. De eerste minister realiseerde zich niet dat de microfoons al open stonden. Livni stopte hem daarop een boos krabbeltje in de hand: “Ik ben niet van plan om in een eenheidsregering te stappen die door Bibi (Netanyahu) wordt aangevoerd, probeer er zelfs niet op te alluderen.” De camera’s legden haar boodschap vast, ze werd uitgezonden door de hoofdjournaals op televisie.
Het incident toont hoe hard en onverwacht de onderhandelingen over de regeringsvorming verlopen. Het centrumrechtse Kadima haalde 28 zetels in de 120 zetels tellende Knesset, het rechtse Likoed 27. Yossi Verter, politiek commentator van de krant Ha’aretz, vergelijkt Livni en Netanyahu met pokerspelers: “Ze staren elkaar zonder verpinken in de ogen, elk van beiden weet dat de ander geen goede kaarten geeft.”
Zelfs zonder goede kaarten speelt Livni het spel onverwacht handig. Ze is onwrikbaar in haar overtuiging dat de overwinning van Kadima haar het recht geeft een regering te vormen. Ze heeft Netanyahu zelfs al uitgenodigd in zo’n regering te stappen. Haar zwakte is dat ze zonder Likoed geen leefbare coalitie kan vormen.

Geen garanties

Netanyahu verkondigt graag dat hij de enige is die een regering kan vormen, zelfs zonder Livni. Maar ook zijn kaarten zijn niet sterk genoeg. Op papier heeft hij een kleine rechtse meerderheid maar zijn potentiële partners, vooral het ultranationalistische Israel Beiteinu van Avigdor Liberman, hebben hun steun nog niet toegezegd. Door zijn minder sterke kaarten is hij er bovendien niet in geslaagd prominente Likoed-leden die naar Kadima waren overgestapt, terug te halen.
Liberman, die met vakantie is in het Wit-Russische Minsk, heeft de sleutel in handen, zegt de eminente radiocommentator Hanan Crystal (Israel Radio). “Liberman weigert resoluut Netanyahu te kronen. Als hij beslist te zwijgen in het belang van een eenheidsregering, dan zou het kunnen dat Likoed geen andere keuze heeft dan in te stemmen met een roterend premierschap voor hen beiden (Netanyahu en Livni), ook al verbiedt Netanyahu dat het gevreesde ‘R-woord’, rotatie, in zijn nabijheid wordt uitgesproken.”
De enige zekerheid in dit zenuwslopende pokerspel is het tijdschema: wie ook van president Peres de formatieopdracht krijgt, hij of zij krijgt 42 dagen om die regering op de been te brengen.

Pokeren met Hamas

De politieke onzekerheid drijft het uittredende kabinet ondertussen naar een ander pokerspel. Het voorbije weekend verraste Olmert met de aankondiging dat Israël niet zou instemmen met een staakt-het-vuren of met een heropening van de grenzen van Gaza zolang Hamas de Israëlische militair Gilad Shalit (gevangen sinds juni 2006) niet vrijlaat. Hamas wil de onderhandelingen over beide zaken van elkaar 
loskoppelen.
Deze poging om Hamas onder druk te zetten kan tot nog meer onzekerheid leiden als Hamas tegenbluft met een neen. Olmert speculeert erop dat Hamas de heropening van de grenzen “wanhopig nodig heeft” en dat Hamas een akkoord wil vóór Netanyahu premier wordt. Netanyahu kan gegijzeld worden door zijn rechtse coalitiepartners, die steeds een staakt-het-vuren met Hamas hebben afgewezen.