Het tekort wordt doorgegeven

Kiran Desai schreef dan ook een heerlijk en uiterst fijngevoelig boek, waarin allerlei Indiërs vaststellen dat ze moeten leven met verlies -en de lezer leert dat ze dat tekort ook nog eens doorgeven aan volgende generaties. ‘De herhaling had voor haar beslist, was haar voor geweest, had haar verdoemd en ze waren allemaal het product van bepaalde langgeden gedane stappen: Sai, de rechter, Mutt, de kok en zelfs de auto van aardappelpuree.’
De Indiërs die emigreren naar de VS ervaren dat ze de afwezigheid van een thuis -en de oneindige reeks betekenislagen die in de ene, eenvoudige woord schuilen- niet kunnen opvullen met hard werk en materiële vooruitgang. Toch blijven ze en moedigen ze daardoor steeds nieuwe golven migranten aan die geloven dat hun voorgangers blijven omdat ze slagen in datgene wat de thuisblijvers niet lukt: het overwinnen van het tekort aan mogelijkheden.
Het mooie aan De erfenis van het verlies is dat het de culturele economie van het tekort niet beperkt tot de schematische vergelijking tussen blijvers en vertrekkers, maar dat in de voornaamste hoofdpersonages duidelijk wordt dat zowat iedereen van de intussen meer dan een miljard Indiërs zich tegelijkertijd aan beide kanten van de kloof bevindt. Er bestaat geen ongeschonden leven, geen onverdeelde identiteit, geen harmonieuze gemeenschap in het India van deze Erfenis. Het is niet de eerste keer dat die fundamentele ervaring uit het land van Indus en Ganges via een succesvolle roman tot ons komt.
Salman Rushdie, bijvoorbeeld, schreef al in 1983 in Schaamte dat mensen perfect in staat zijn meerdere personen tegelijk te zijn zonder dat ze daarom schizofreen zijn. Kiran Desai bedient zich niet van het opbollende proza dat Rushdie zo bekend gemaakt heeft, zij schrijft dit boek in een beheerste, soepele taal. Daarin wordt de werkelijkheid zonder veel plichtplegingen blootgelegd, maar mogen de mensen voortdurend op de genade van een milde auteur rekenen.
De erfenis van het verlies is geen groots familie-epos, geen boek dat je spannend naar de laatste bladzijde jaagt, geen taalexperiment dat de grenzen van de literatuur verlegt. En toch is het succes en zijn de prijzen voor de volle honderd procent verdiend. Al was het alleen maar omwille van zijn diepe menselijkheid.
De erfenis van het verlies door Kiran Desai is gepubliceerd door De Bezige Bij. 430 blzn. ISBN 90-234-2057-8