Hindoes in de bres voor 'heilige' zandbank

Het omstreden Sethusamudram Ship Canal Project wil een scheepvaartkanaal uitbaggeren door de ondiepe Straat Palk, de zeeëngte die India scheidt van Sri Lanka. De verbinding moet het mogelijk maken helemaal rond Sri Lanka te varen en verkort ook de weg voor schepen die langs de oostkust van India varen.
Het kanaal zou ook dwars door een reeks van zandbanken tussen de Indiase deelstaat Tamil Nadu en het Srilankaanse eiland van Mannar lopen en daar knelt het schoentje. Volgens de radicale hindoes zijn het geen gewone zandbanken, maar gaat het om een brug die gebouwd is door de goddelijke held Rama en zijn leger van apen: de Ram Setu of de Adamsbrug.
De voor- en tegenstanders van het project vechten de zaak nu uit voor het Indiase hooggerechtshof. Tot de klagers behoren de hindoenationalisten van de Bharatiya Janata Party (BJP), geflankeerd door meer radicale organisaties als de Vishwa Hindu Parishad (World Hindu Organisation, VHP).
De geloofsstrijd zorgt ook voor verdeeldheid binnen de Verenigde Progressieve Alliantie, die in India momenteel de regeringsmeerderheid uitmaakt. De in Tamil Nadu gebaseerde Dravida Munnetra Kazhagham (DMK) is een felle voorstander van het project, dat voor 428 miljoen euro aan lucratieve contracten moet opleveren. De DMK levert binnen de federale regering de minister van Openbare Werken.
De grootste partij binnen de alliantie, de Congrespartij, lijkt wel oor te hebben voor de aan obscurantisme grenzende argumenten van de hindoepartijen. Een van de gevolgen is dat de regering onlangs besloot een rapport van het Archeological Survey of India terug te trekken als bewijsstuk. Het rapport haalt een hele resem argumenten aan om te bewijzen dat de Adamsbrug een natuurlijk fenomeen is, en niet werd gebouwd door mensen- of apenhanden.
De hindoeorganisaties reageerden furieus op het rapport. De VHP heeft een beloning in goud in het vooruitzicht gesteld aan de persoon die erin slaagt de leider van de DMK en premier van Tamil Nadu, M. Karunanidhi, te onthoofden. De BJP noemt het rapport “heiligschennis” en haalt ter verdediging van haar zaak een resem teksten aan, waaronder het mythologische heldenepos Ramayana en een middeleeuwse lofzang op Rama.
Het rapport van de archeologische dienst erkent dat de brug een diepe religieuze betekenis heeft voor hindoes in de hele wereld. Tegelijk haalt het de resultaten aan van geologische boringen waaruit blijkt dat de zandbanken het resultaat zijn van drie opeenvolgende sedimentatiecycli van klei, kalksteen en zandsteen, miljoenen jaren voor de eerste mensen het Indiase subcontinent kwamen bevolken. Talloze historici, geologen en geografen bevestigen die stelling.
Volgens historicus Tanika Sarkar is het niet de eerste keer dat de BJP politieke munt probeert te slaan uit mythologie en bijgeloof. “Ze hebben de mensen ook doen geloven dat de moskee van Ayodhya in de zestiende eeuw gebouwd was op de plaats van een tempel die de geboorteplaats van Rama markeerde.” De hysterische campagne van de BJP leidde uiteindelijk tot de afbraak van de moskee in 1992 en een reeks van bloedige pogroms tegen moslims.
Door het religieuze gehakketak verdwijnt de economische en ecologische kritiek tegen het project op de achtergrond. Volgens econoom Jacob John zal het zeekanaal het traject voor de internationale scheepvaart van India naar Europa of Afrika niet korter maken. De tocht van Kolkatta naar Afrika zou zelfs langer duren, omdat de schepen door het ondiepe kanaal moeten worden geloodst. De economische return van het project wordt op 2,5 procent geschat, terwijl de Indiase regering leningen aan acht procent moet aangaan om het te financieren.
Daarbij komt dat de Straat Palk en de Golf van Mannar een uniek ecosysteem vormen, met meer dan 3.600 planten- en dierensoorten en mangrovebossen die de kust beschermen tegen stormen en vloedgolven. De koraalriffen in het gebied vallen onder de Indian Wildlife Act van 1972, een wet die onder meer ook de Bengaalse tijger beschermt.