Historische kans voor Erdoğan en de verantwoordelijkheid van de EU

Voor dit hyper-optimistische scenario, een Turkije dat zich ontwikkelt tot een stabiele, liberale en pluralistische democratische rechtsstaat, is het anker van de EU levensnoodzakelijk, en vooral dan voor de gewone man en vrouw in de straten van Istanbul, Ankara, Konya of Diyarbakır. De steun en druk van en de interactie met de EU is een conditio sine qua non wil Kerem Öktems “Angry Nation” het gewicht van het verleden eindelijk van zich afleggen. Een Turkije waar de militairen niet meer over de regering waken, een Turkije waarbij de rechtbanken de burgers tegen de staat beschermen en niet andersom, een Turkije waar religieuze en etnische diversiteit geen aanleiding meer geeft tot politiek geweld en een Turkije dat niet de meeste journalisten ter wereld gevangen zet.

Meer nog, de EU heeft de morele plicht, als zelfuitgeroepen baken van de Verlichting, om Turkije mee op dit pad te helpen en te sturen. Een land dat decennialang de belangen van het Westen gediend heeft en waarbij de burgerbevolking heeft moeten leiden onder de gewelddadige en repressieve coups en manipulaties van de generaals terwijl men, minstens de VS, een oogje dicht deed in naam van de stabiliteit (klinkt als een bekend verhaal tegenwoordig). Een buurland van tachtig miljoen mensen dat in alle waarschijnlijkheid een steeds grotere stempel zal (proberen te) drukken op zijn omliggende regio`s. Een land dat al zo vaak beschreven is als een model en de toekomst voor de islamwereld. Een land waarvan het Westen ook graag wil dat het zijn model uitdraagt naar de rest van de islamwereld. Een land waar de mensen ook vandaag de dag nog erg hard moeten vechten voor bepaalde rechten en vrijheden en de afdwinging ervan. Een land wiens historische bestemming recht naar de EU leidt.

Dat de toetreding niet voor de eerste negen jaar zal zijn, werd deze week duidelijk bij de opmaak van het EU-budget 2014-2020. Dat Turkije er de eerste jaren niet klaar voor is, is al evenzeer duidelijk. Het staat in ieder geval vast dat de EU niet onverschillig kan kijken naar Turkije. De EU kan daarbij alleen maar zijn rol van anker spelen en Turkije begeleiden indien het de rangen sluit en zich éénsgezind op een open en niet-ambigue manier tegenover Turkije opstelt. Laat ons daarbij hopen dat de huidige golf van islamofobie en rechts populisme snel wegtrekt in ons “Verlicht” continent. Niettemin zal de EU er ook rekening mee moeten houden dat Turkije een land is geworden dat op vele vlakken relatief sterker wordt, zeker in vergelijking met sommige andere Europese ex-grootmachten.

Erwin Van de Putte doet stage in het Istanbul Policy Center en houdt voor MO.be een wereldblog bij over de Turkse politiek