Honger? Beklaag u bij de VN!

Stel dat een overheid maar geen school wil bouwen in een afgelegen bergdorp, burgers bij wet verbiedt te staken of iemand in nood geen medische hulp verleent. Momenteel is dat alleen een nationale zaak en bestaat er geen mechanisme om daar van buitenaf tegen op te treden.

De kans bestaat dat daar in de toekomst verandering in komt. Als ze in eigen land geen gehoor krijgen, zouden groepen of individuen zich tot de Verenigde Naties kunnen wenden. Die zouden ook toekijken op de verantwoordelijkheid van overheden bij rampen als hongersnood of droogte. De nationale overheden moeten daarvoor dan wel eerst een aantal nieuwe economische, sociale en culturele rechten goedkeuren.

De meeste Latijns-Afrikaanse en Afrikaanse landen zijn voorstander van de resolutie die vandaag voorligt bij de VN-Mensenrechtenraad. Ook verschillende Europese landen, waaronder indiener Portugal, Finland, Spanje, Frankrijk en Slovenië steunen de resolutie. Maar de Verenigde Staten, Canada, Australië en Japan zijn tegen. Als de resolutie goedgekeurd raakt, zal een werkgroep worden aangesteld die het idee verder uitwerkt.

Een kort interview met Christan Courtis, een Argentijns lid van het Internationale Comité van Juristen en een van de hevige voorstanders van het plan:

IPS: Het is moeilijk voor te stellen dat een arme, zieke persoon in een uithoek van de aardbol een klacht neerlegt bij de VN…

Courtis: De klacht moet eerst alle mogelijke wegen in eigen land hebben uitgeput. Het klopt dat dit veel tijd opslorpt. Een individuele klacht aan de VN zou in de eerste plaats een voorbeeldfunctie hebben … als een waarschuwing aan het betrokken land.

IPS: Blijkbaar zijn vooral de industrielanden tegen het plan gekant?

Courtis: Ze denken dat zulke economische, sociale en culturele rechten meer een kwestie zijn van openbaar beleid dan van individuele rechten. Ze willen niet dat de VN tussenkomen in democratisch bereikte beleidskwesties. Ze maken zich ook zorgen over de financiering.

IPS: Zijn die bezwaren niet terecht?

Courtis: Maar je kan dezelfde argumenten gebruiken om mensenrechtenschendingen te rechtvaardigen. Het bevestigen van de mensenrechten houdt op zichzelf een inbeperking van de staatssoevereiniteit in. We hebben een recent voorbeeld met de Verenigde Staten: de veiligheid van burgers rechtvaardigt niet het gebruik van eender wat voor middelen.

IPS: De Afrikaanse landen steunen het idee. Waarom zouden arme landen willen dat hun burgers klacht tegen hen kunnen indienen?

Courtis: Omdat dit project een nieuw kader geeft waarbinnen arme landen de asymmetrische verhoudingen tussen Noord en Zuid kunnen bespreken. De Afrikaanse groep denkt dat er internationale hulp moet zijn als het duidelijk aantoonbaar is dat een land zelf niet de middelen heeft om te voldoen aan de behoeften van haar burgers aan voedsel of gezondheidszorg.

IPS: Zal dat sommige landen niet nog afhankelijker maken?

Courtis: Het idee is dat je een onderscheid maakt tussen gebrek aan wil en gebrek aan middelen. Tussen een land dat alles doet wat het kan maar desondanks niet voor haar burgers kan zorgen, en een land met andere prioriteiten, zoals wapens kopen bijvoorbeeld.

IPS: Waarom hebben landen met een degelijke wetgeving ook zo’n protocol nodig?

Courtis: Zelfs in die landen is er nog veel werk aan de winkel. Jaren geleden riep de VN-Mensenrechtencommissie (de voorganger van de huidige VN-Mensenrechtenraad) Spanje op het matje omwille van een reeks mislukte beroepsprocedures. De VN oordeelde dat de Spaanse wet niet voldeed aan het Internationale Convenant over Politieke en Burgerlijke Rechten. Spanje kreeg de vraag zijn wet aan te passen, en deed dat ook. (ADR/MM)