Hoofddoek maakt comeback in Tunesië

De Tunesische hoofddoek bestaat al lang niet meer alleen in zwart en wit. In alle mogelijke kleuren en motieven is hij een accessoire geworden dat harmonieert met een handtas en een lange, nauw om het lichaam sluitende jurk. “Ik draag een sluier en toch voel ik me op en top modern en goed geïntegreerd in mijn werkomgeving”, zegt Imen, een 24-jarige radiopresentatrice.

“Vrouwen met een sluier willen niet gewoonweg bestaan, ze willen gezien worden”, analyseert de socioloog Khalil Zommitti. Tegelijk dankt de ‘hijab’ zijn populariteit aan het groeiende aantal religieuze televisiezenders, die het dragen van de hoofddoek promoten. “De Tunesische vrouwen zijn op zoek naar houvast om uitdrukking te geven aan hun identiteit. De hoofddoek biedt zo’n houvast”, zegt Zommitti.

Hoofddoekenjacht

De Tunesische overheid probeert krachtig tegenroer te geven. “Ze hebben mij en mijn familie al drie keer bedreigd”, zegt Amel, een 22-jarige studente. “De politie heeft me al drie keer lastiggevallen omdat ik een hoofddoek droeg.” Sinds het ministerie van onderwijs de hoofddoek in de klas heeft verboden, moeten de studentes kiezen tussen de hijab of naar de les gaan en examens afleggen.

Voor de Tunesische machthebbers is de hoofddoek een “sectair kledingsstuk” dat wijst op de sluipende invloed van een meer radicale islam. Sinds de jaren negentig treedt het regime van president Zine El Abidine Ben Ali hard op tegen alles wat neigt naar fundamentalisme. “Als we nu de hoofddoek toelaten, dreigen vrouwen uiteindelijk het recht te verliezen om te werken, om naar school te gaan en om te stemmen”, zegt Hédi M’henni, secretaris-generaal van de regeringspartij Rassemblement Constitutionel Démocratique.

Verdeelde reacties

De hoofddoekenkwestie verdeelt de Tunesische burgerorganisaties. “De hoofddoek maakt deel uit van een systeem dat de vrouw wil onderdrukken”, zegt Salah Zghidi van de Tunesische Vereniging voor de Verdediging van de Lekenstaat. “Het blijft een teken van discriminatie, maar dat wil nog niet zeggen dat je de hoofddoek moet bestrijden met excessief geweld.”

“Het is een fenomeen dat ons bezighoudt, of het nu gaat om een modeverschijnsel of om een teken van nieuwe religiositeit”, meent Khadija Cherif, secretaris-generaal van de Tunesische Vereniging van Democratische Vrouwen, een oppositiegroep.

Sinds 2007 is er ook een comité ter verdediging van de hoofddoek en de vreedzame co-existentie tussen staat en godsdienst. Het comité moedigt meisjes die slachtoffer werden van politiegeweld aan om naar de rechtbank te stappen, en met succes. In 2006 gaf het Hooggerechtshof gelijk aan een onderwijzeres die haar baan had verloren omdat ze een hoofddoek droeg. Het ministerie van Onderwijs reageerde met een nieuw decreet dat het dragen van de hoofddoek op school verbiedt.

Zwarte markt

Ondanks de juridische bezwaren blijft de hoofddoekenverkoop stijgen en dat zorgt voor een bloeiende zwarte markt. “Vroeger verkocht ik parfum en lingerie om wat bij te verdienen”, zegt Naïma. “Nu verkoop ik hoofddoeken en ik kan de vraag nauwelijks bijhouden.”

Door de politiecontroles wagen de grote boetieks in het centrum van de hoofdstad Tunis het niet hoofddoeken te verkopen. De handelaars van de Lybia-soek tien kilometer verderop wrijven zich in de handen. “God zegene deze vrouwen die opnieuw de weg naar de islam hebben gevonden”, zegt Walid. “Wat mij betreft: de hijab heeft me gered van de werkloosheid.”


Infosud/Vertaling:IPS