Houtkapschandalen in Papoea-Nieuw-Guinea niet onder controle

Eind 2001 gaf de Wereldbank de opdracht een onderzoek in te stellen naar illegale activiteiten van de grote bosbouwbedrijven in Papoea-Nieuw-Guinea. Vertrouwelijke delen van dat rapport zijn de voorbije maanden overgemaakt aan de regering van PNG. Het is niet mogelijk geweest het onderzoek zoals gevraagd uit te voeren. We hebben de indruk dat de bedrieglijke activiteiten op de een of andere manier worden opgezet of gecoördineerd vanuit een centraal punt, aldus het rapport. Los van de lofwaardige pogingen van sommige regeringsambtenaren zijn er weinig bewijzen van een effectieve beteugeling van de duidelijke misbruiken of van pogingen om de gevolgen van die misbruiken te verhelpen. Alleen een onderzoekscommissie kan misschien meer onthullen en het bedrog blootleggen.

De auteurs van het onderzoeksrapport stellen in elk geval dat de situatie op dit moment nog veel erger is dan in 1988, toen een onderzoekscommissie onder leiding van rechter Tos Barnett al waarschuwde voor ‘roofridders’ die het land onveilig maakten. De overduidelijke conclusie is dat die magnaten nu actiever zijn dan ooit. Zij kunnen niet alleen vrij rondtrekken, maar worden daartoe zelfs bijna uitgenodigd door de mensen die hen eigenlijk moeten controleren, aldus de auteurs.

Andrew Stephens, woordvoerder voor de Wereldbank in Oost-Azië en de Pacific, bevestigt dat de bank in juni van dit jaar al een exemplaar van het onderzoeksrapport heeft ontvangen, maar dat zij nog niet heeft beslist of zij een verder onderzoek zal steunen. We stellen wel enkele bemoedigende tekenen van vooruitgang vast in de manier waarop de regering de zaken aanpakt, zegt Stephens. Na ontvangst van het rapport heeft de Wereldbank bij de regering van Papoea-Nieuw-Guinea aangedrongen op grote veranderingen. Op 4 juli zou Andrew Bond, de regionale directeur van de bank, een brief van zes pagina’s aan de regering hebben gericht. Die stelde dat een lening voor het Bosbeschermingsproject van het land niet zou worden toegekend als er binnen dertig dagen geen veranderingen werden doorgevoerd.

Stephens ontkent dat er ‘onderhandelingen’ zijn geweest met de regering. We hebben een aantal bekommernissen geuit over het project, zoals we dat al verscheidene keren eerder hadden gedaan, en de regering heeft daar nu op gereageerd. Dit moet niet worden gezien als een soort ultimatum, maar als een inspanning om dit project opnieuw op de sporen te krijgen en de afgesproken doelstellingen te bereiken. Brian Brunton, directeur van de juridische actiegroep ‘Alotau Environment’ en voormalig rechter van het Hooggerechtshof van Papoea-Nieuw-Guinea, wil meer weten over de brief van de Wereldbank en de discussies ter voorbereiding van de vergadering met mensen van de Wereldbank volgende week. We kennen de inhoud van de brief niet en we weten evenmin welk akkoord de Wereldbank heeft gesloten met de regering, stelt hij.

Het nieuws over het rapport valt samen met de eerste verjaardag van de regering van premier Michael Somare. Actievoerders zien meteen hun aanvankelijke hoop de bodem in geslagen dat Somare de besluitvorming in de bosbouwsector aanzienlijk zou verbeteren. Vorig weekend kondigde de premier een herschikking van zijn kabinet aan en zette hij milieuminister Sase Zibe aan de deur. Vorig jaar waren actiegroepen nog opgetogen over de aanstelling van Zibe, een bosbouwer en voormalig voorzitter van het Ecologisch Bosbouwforum van Papoea-Nieuw-Guinea. Maar Zibe viel dit jaar bij Somare uit de gratie toen hij voorstelde de secretaris van het departement voor Leefmilieu en Natuurbehoud Wari Iamo te schorsen. Het kabinet blokkeerde zijn voorstel.

Volgens Brian Brunton is het ontslag van Zibe symptomatisch voor de tanende politieke steun voor de hervorming van de activiteiten van de bosbouwindustrie. De regering van Somare heeft heel nauwe banden met de Maleisische houtkapbedrijven in Papoea-Nieuw-Guinea. De echte vraag is waarom de goede leden van de regering zwijgen en doen alsof hun neus bloedt, aldus nog Brunton. Actiegroepen menen dat alleen externe druk op de regering nu nog kan leiden tot ernstige veranderingen.