Hyperinflatie doet Zimbabwe duizelen

In alle banken van het land zijn lange rijen wachtenden te zien. Veel ouders staan in de rij om stapels geld te incasseren om het inschrijvingsgeld van hun kroost te betalen wanneer het nieuwe schooljaar straks begint.

Cash te pakken krijgen is in het hele land een activiteit op zich geworden. In de weinige bedrijven die nog werkzaam zijn, gaan daardoor zelfs kostbare werkuren verloren. De hyperinflatie en de lange wachttijden hebben ironisch genoeg een nieuwe vorm van economische activiteit doen ontstaan: tussenhandelaars strijken nu een commissie van twintig procent om cheques te innen. Voor winkeliers is de crisis niet steeds een slechte zaak. Sommigen zijn bankiers geworden: ze laten klanten op eigen vraag te veel betalen met een cheque en geven tegen een behoorlijk percentage terug in baar geld.

De vrije val van de Zimbabwaanse dollar heeft ook een bloeiende zwarte markt in buitenlandse valuta doen ontstaan. Amerikaanse dollars en Zuid-Afrikaanse rands zijn niet te kopen in het officiële circuit – daarvoor is de officiële koers van 1 Amerikaanse voor 55 Zimbabwaanse dollar net iets té virtueel – maar op de zwarte markt verkoop je een dollar voor 4.000 en een rand voor 400 Zimbabwaanse.

Er zijn twee verklaringen voor de hyperinflatie. Het gigantische begrotingstekort van de Zimbabwaanse overheid, dat in het huidige fiscale jaar 20 procent van het bruto binnenlands product zal bedragen, is de grootste boosdoener. De tweede reden is de terugval van de export – een gevolg van de roekeloze landbouwhervorming van president Robert Mugabe.

Het antwoord van de overheid op de crisis is zowel voorspelbaar als verrassend absurd. De gapende kloof tussen uitgaven en inkomsten wordt natuurlijk overbrugd door het klassieke lenen en bijdrukken van geld. Maar er zijn ook creatievere oplossingen.

Om het geld dat nu in safes, matrassen en sokken zit terug in de banken te krijgen, heeft de regering beslist om de huidige biljetten van 500 af te schaffen. Binnen de zestig dagen moeten ze omgewisseld worden voor een nieuwe versie, daarna zijn ze waardeloos. De Nationale Bank lanceert ook een voorheen onbestaand biljet van 1000 Zimbabwaanse dollar. Het duurt een jaar om een nieuw biljet in omloop te brengen, maar wij zullen deze klus in een kortere tijdsspanne klaren,” verklaarde een woordvoerder van de Nationale Bank goedgemutst. In de eerste week van oktober moet het nieuwe briefje in gebruik zijn.

De instelling onderzoekt ook de mogelijkheid om andere nieuwe biljetten te drukken. Briefjes van 10, 20 of 50.000 zijn volgens sommigen geen slecht idee: een tienduizendje rekent makkelijker af dan honderd briefjes van honderd. En volgens de oppositie drukt de Nationale Bank met verlies omdat het 800 dollar zou kosten om een briefje van 500 te drukken.

Intussen volgen de personeelswissels aan de top van de Nationale Bank zich in sneltempo op, want de instelling krijgt van zowel de regering als de media voortdurend de zwarte piet voor de crisis doorgespeeld.

Een andere poging om het gebrek aan cash op te vangen was de introductie van een nieuw type van traveller’s cheque voor de binnenlandse markt. Het werd een flop, want er is geen winkelier die de dingen aanvaardt.

De regering heeft vanaf 24 augustus ook een verbod afgekondigd - zowel voor particulieren als handelaars – om meer dan 5 miljoen Zimbabwe dollar (ongeveer 1460 euro) te bezitten. Wie meer in huis heeft, moet het naar de bank brengen. Handelaars en overheidsbedrijven moeten ook een boekhouding bijhouden “die duidelijk hun geldontvangsten op elke dag aantonen.