IJslandse boeren leren leven met vulkaanas

“Het is net of je kunstmest met kalium en fosfor strooit”, zegt hij. Maar de vulkaanas is niet alleen maar een zegen. “De samenstelling van de soorten is iets veranderd, sommige planten zijn verdwenen.”

Aan het einde van de uitbarsting was het land van Tryggvason bedekt met een aslaag van 6 tot 8 centimeter. “Hoewel het gras nu lang is, is het wel wat uitgedund. En er groeit meer engelwortel dan voorheen”, zegt hij. Er ligt nog steeds as, maar het is meestal niet meer zichtbaar door de groei van het gras.

Veel boeren in de regio hebben al voor de eerste keer gemaaid. Tryggvason doet dat niet. “Ik hooi niet dit jaar. Het is beter voor de grond als het dode gras een laagje vormt op de as. De voedingstoffen uit de as zinken dan in de bodem als het regent.”

Niet ver van Raudafell heeft Olafur Eggertsson een groot bedrijf waar hij verschillende soorten granen verbouwt. Zijn koeien hield hij binnen na de uitbarsting. “Ik heb 38 hectare geploegd na de uitbarsting en 15 hectare ingezaaid. De gewassen zien er goed uit, maar we hebben meer regen nodig.”  

De koeien zijn nog binnen omdat het weer slecht was, zegt hij. “Misschien gaan ze later deze zomer naar buiten.”

Giftig

Fluoride in as is giftig voor dieren, dus testen wetenschappers van de Landbouwuniversiteit van IJsland (AUI) de fluoridegehaltes in water, bodem, gewassen en gras in het gebied.

Een van de onderzoekers is Gudni Thorvaldsson, die ook hobbyboer is. “We proberen er achter te komen hoe lang het duurt voordat de concentratie fluoride afneemt. De niveaus lijken vrij snel te dalen, door de groei van het gras en als gevolg van regen”, zegt hij.  

“Als gras groeit, verspreidt de fluoride zich over een grotere massa. De concentratie neemt dus af. Door regen wordt fluoride weggespoeld. Maar het is ongewoon droog sinds de uitbarsting.”

Thorvaldsson en zijn collega’s meten ook de concentraties andere stoffen in gras en gewassen. “Alleen fluoride is giftig voor dieren, maar als er erg hoge concentraties fosfor zijn, kan dat ook een negatieve invloed hebben.”

Gretar Hrafn Hardarson, een veearts van de AUI, onderzoekt of koeien het ‘asgras’ lekker vinden of niet. “Het lijkt erop dat de dieren hooi met as even graag eten als hooi zonder as. Maar het is nog te vroeg om conclusies te trekken. Ook weten we niet of het gezond voor ze is.”

Stress

De vulkaanuitbarsting zorgde voor veel stress bij de boeren op IJsland, vooral bij de boeren in de zwaarst getroffen gebieden. Boerenorganisaties hebben deze zomer hulp geregeld voor boeren die een paar dagen vakantie willen.

Tryggvason maakt daar geen gebruik van. Eggertsson doet dat wel. “Er komt iemand bijspringen voor een week. Mijn zoon kan daardoor een week met vakantie”, zegt hij.

De vulkaan is nu rustig, maar Wetenschappers beschouwen een uitbarsting pas als ‘voorbij’ als er drie maanden voorbijgaan zonder activiteit. Afhankelijk van de weersomstandigheden kan het dan nog jaren duren voordat de as verdwenen is.