"Ik wil het beeld over Iran complexer maken"

Persis Karim heeft niet zomaar een boek geredigeerd. Ze is zelf nauw betrokken bij het onderwerp. Haar vader was een immigrant uit Iran, hij vertrok na de Tweede Wereldoorlog, en haar moeder kwam uit Frankrijk. “Ik heb als kind vaak niet geweten wat ik mezelf moest noemen”, zegt ze. “Ik zocht mensen zoals mijzelf in boeken, films - mensen met wortels op verschillende plaatsen - en er waren er gewoon niet veel.”

“Later vroeg ik me af waar de literatuur van de Iraanse diaspora was. Wat hadden de afgelopen twintig jaar betekent voor mensen van Iraanse afkomst, zoals ik, die niet echt Iraans waren, maar die zich identificeerden met dat land en die cultuur? Uit die vraag werd mijn vorige boek, A World Between: Poems, Short Stories and Essays by Iranian Americans” geboren.”

“Nadien bleven mensen, vooral vrouwen, me hun poëzie en verhalen opsturen. Ik raakte gefascineerd door de kracht van die vrouwenstemmen. Was het niet nodig dat deze vrouwen de overdreven simplistische opinies over Iran en Iraanse media doorbraken die zowel de Amerikaanse media als de Iraanse overheid afschilderen?”

As van het Kwaad in dichtvorm

Een van de hoofdstukken in het boek is getiteld ‘De As van het Kwaad’. Karim legt uit waarom: “Iraniërs kunnen niet leven zonder politiek - het zit in ons bloed. Bovendien is het onmogelijk Iraans te zijn in de 21ste eeuw en geen vorm van politieke gevoeligheid te bezitten, gezien de huidige situatie in Iran en de verhoudingen ervan met andere landen.”

“Toen Bush in januari 2002 zijn beruchte ‘As van het Kwaad’-speech hield, begreep ik dat dit de start was een nieuwe klimaat waarin Iran zwart gemaakt werd. Ik voelde dat ik een gedicht moest schrijven me die titel. Ik bleef maar denken aan mijn familie in Iran, hoeveel ik van ze hou en hoe dicht ik bij hen wil zijn. Termen als de As van het Kwaad doen ons pijn, scheiden hen van mij, zonderen Iraniërs af van de wereld, van Amerika.”

“Ik had daarvoor al het gevoel dat Iraniërs beschadigd zijn door het beleid van zowel Iran als de VS. Dat is het echte kwaad in de wereld. Het kwade zijn niet volkeren of landen, maar mensen die hongeren naar macht, die misbruik maken van macht, én van taal en ideeën. Mijn gedicht gaat over de manieren waarop mensen overal - in Iran, Irak, de VS - misbruikt worden door het kwaad van regeringen en de menselijkheid uit het oog verliezen. In het boek is het hoofdstuk opgedragen aan de mensen in Iran en de VS die zich tegen dat misbruik verzetten.

Iran als proces, niet als land

Of boeken als dit een echter, duidelijker beeld van de Iraanse maatschappij bieden? Karim is niet zeker, “maar wat dit boek kan doen is een dialoog starten over Iran die zo afwezig is geweest in de VS, of zelfs onder Iraniërs. Ik denk dat sommige mensen bezwaren zullen hebben tegen sommige van de verhalen of ervaringen hier. Maar wat ik wil is het beeld dat de Amerikaanse media over Iran ophangen complexer maken. Er is zoveel racisme, zoveel oversimplificatie van het Midden-Oosten, Iran, islam enzovoort. Nu de machthebbers zo belust zijn op oorlog, is het essentieel de Amerikanen een gevoel van de menselijkheid van die plek te geven.”

“Literatuur kan mensen raken op manieren die anders niet mogelijk zijn. Ik ben niet in Iran geboren en ik ben er nooit geweest - kan er niet heen door mijn eigen ingewikkelde biografie. Maar ik wil tenminste niet beweren dat ik een eenduidig begrip of beeld van die plek kan bieden. Het is complex, net als de mensen. En wat ik nog het meest wil tonen is dat Iran en Iraniërs, verspreid over de hele wereld, niet statisch zijn. Ze veranderen, dragen bij aan en nemen over van de maatschappijen waarin ze leven. Dit is een boek dat meer over een proces gaat dan over een land.”

Met de diversiteit aan auteurs van het boek wil Karim mensen de diversiteit van de Iraanse migranten tonen. “Er hebben joodse, bahai en islamitische auteurs meegewerkt. Niemand, noch de Amerikaanse media, noch de Iraanse regering noch de zogenaamde Iraanse gemeenschap kan of mag dicteren wat Iraans zijn betekent.” (ADR/PD)


Website Persim Karim (met foto’s)
www.persiskarim.com