IMF nog niet verlost van opgeblazen voorwaardenbeleid

“Er is vooruitgang: de voorwaarden die het IMF oplegt, liggen meer in de lijn van haar fundamentele verantwoordelijkheden en expertise”, zegt Tom Bernes, de directeur van het Independent Evaluation Office, een intern controleorgaan van het Fonds. “Maar ongeveer een derde van de voorwaarden die worden opgelegd, vallen toch nog altijd buiten die terreinen”.
 
Het IMF waakt over de monetaire stabiliteit en economische groei in de wereld en staat landen met betalingsproblemen bij met leningen en advies. Critici vinden dat de instelling haar mandaat te buiten gaat door ontvangende landen onder meer op te leggen staatsbedrijven en openbare diensten te privatiseren. Die maatregel helpt de overheidsuitgaven terug te dringen, maar dat voordeel moet worden afgewogen tegen een mogelijke verslechtering van de dienstverlening aan armere bevolkingsgroepen, banenverlies en ingeperkte zeggenschap van de overheid. Door privatiseringen als voorwaarde op te leggen, ontneemt het IMF landen de mogelijkheid die afweging te maken.
Volgens het Evaluation Office concentreren de medewerkers van het IMF zich wel steeds meer uitsluitend op macro-economische stabiliteit. Maar de grootste aandeelhouders van het Fonds – de VS, Japan en de Europese landen – blijven de instelling in een andere richting sturen. Ze gebruiken het IMF om uiteenlopende doelstellingen van hun eigen ontwikkelingsbeleid te realiseren. De Europese Unie zet het IMF ook in om kandidaat-lidstaten klaar te stomen om aan de toetredingsvoorwaarden te voldoen.

Wildgroei

Daardoor blijft de wildgroei aan voorwaarden rond IMF-hulp bestaan. De landen die tussen 1995 en 2004 bijstand kregen van het IMF, moesten volgens een recent rapport van het Evaluation Office per jaar gemiddeld aan 17 verschillende voorwaarden voldoen.  Een initiatief uit 2000 om te snoeien in het aantal en de reikwijdte van die richtlijnen, deed de cijfers niet zakken. Volgens het controleorgaan zijn vier à vijf voorwaarden per jaar aan te bevelen.
Vaak legt het IMF erg gedetailleerde en verregaande voorwaarden op. Soms krijgt het parlement in de betrokken landen zelfs te horen welke nieuwe wetten er nodig zijn.
Volgens het Evaluation Office zijn de strenge richtlijnen vaak contraproductief. “De meeste voorwaarden hebben maar weinig structurele diepgang en amper de helft wordt op tijd nagekomen”, staat er in het rapport. “Bij landen die zich aan de voorwaarden hielden, was er maar een zwak verband met daaropvolgende structurele hervormingen.” Opvallend is dat voorwaarden die verband houden met de kerntaken van het IMF, zoals een betere controle van de overheidsuitgaven en de verbetering van het belastingsysteem, beter worden nageleefd en ook meer effect hebben dan andere voorwaarden.