Immigranten geven Amerikaanse vakbonden nieuwe zuurstof

Eind november kondigde de vakbond Service Employees International Union (SEIU) aan dat 4.700 conciërges die samen 60 procent van alle kantoorruimte in Houston poetsen, zich bij de vakorganisatie hebben aangesloten. Samen stappen ze nu naar hun werkgevers om te onderhandelen over hun arbeidsvoorwaarden.

De conciërges in Houston hebben geen ziekteverzekering. De meesten werken deeltijds en tegen een uurloon dat amper boven het minimumloon ligt. Net als in de meeste andere steden bestaan onderhoudsploegen en hun vakbondsafgevaardigden in Houston uit onlangs gearriveerde immigranten, voornamelijk afkomstig uit Mexico en Centraal-Amerika.

Houston, in de zuidelijke staat Texas, is de laatste stad die moet geloven aan een reeks campagnes onder de naam ‘Conciërges voor Gerechtigheid’. De acties hebben er de voorbije twee decennia voor gezorgd dat 225.000 conciërges uit 29 steden zich aangesloten hebben bij een vakbond.

In de VS is nog maar 12,5 procent van alle werknemers lid van een vakbond, terwijl dat aandeel in 1983 nog 20 procent bedroeg. In de privé-sector vindt nog maar 7,9 procent van de werknemers de weg naar de vakbond, de helft minder dan in 1983.

De weinige vakbonden die agressief aan ledenwerving blijven doen, focussen zich op de dienstensector en de migranten die er werkzaam zijn, of ze nu legaal of illegaal in de VS verblijven.

De SEIU is een van die vakbonden. De organisatie staat vooral sterk in de dienstensector, de gezondheidssector en de publieke sector, en is met naar eigen zeggen 1,8 miljoen leden de grootste en snelst groeiende vakbond in de VS. Immigranten staan in voor twee derde van dat cijfer.

Andere vakbonden die de trend naar interne globalisering volgen zijn de United Food and Commercial Workers (voeding en handel), UNITE HERE, de Laborers, de Carpenters (schrijnwerkers) en de United Farmworkers (boeren).

De interne globalisering is grotendeels een respons op de veranderende arbeidsmarkt waarin immigranten een steeds groter plaats innemen. Op veel plaatsen in het land zijn er economische sectoren waar de slecht betaalde jobs voor het grootste deel worden ingenomen door werknemers uit Latijns-Amerika, Azië, Afrika en Oost-Europa.

In de dienstensector gaat het vooral om de zorg voor gebouwen, tuinbouw, hotels en restaurants, voeding, gezondheidszorg, kinderopvang, wasserijen en onderwijs. Andere sectoren zijn de bouw, vleesverpakking en textiel.

Ook Kate Bronfenbrenner van Cornell University stelt vast dat de meerderheid van de nieuwe vakbondsleden immigranten zijn. Immigranten staan positiever tegenover vakbonden dan autochtone Amerikanen. Zeker zij die in hun land van oorsprong ervaring hebben met de vakbondswerking.

Verschillende immigranten wisten al op te klimmen tot de hoogste beslissingsorganen van de Amerikaanse vakbonden. Sergio Salinas, een vakbondsveteraan uit El Salvador, deed dat bij de SEIU in Seattle, drie andere immigranten uit Latijns-Amerika baanden zich een weg naar de top in andere grote lokale SEIU-afdelingen.

Maar immigranten, en zeker mensen zonder papieren, zijn kwetsbaar voor de druk van werkgevers. In meer dan de helft van de vakbondsacties waaraan illegale werknemers deelnamen, dreigden werkgevers met deportatie, een zeer probaat middel tegen dergelijke acties.

Die twee elementen staan loodrecht tegenover elkaar, zegt Lance Compa, een voormalig lid van het arbeiderssecretariaat van de NAFTA (North American Free Trade Agreement). Ten eerste zijn veel immigranten bang om zich te verenigen uit schrik voor deportatie. Daartegenover staat dat immigranten vaak de actiefste organisatoren zijn, die de vakbond introduceren in plaatsen en bedrijven waar er nog nooit een bestaan heeft. De uitdaging is om die tweede groep zoveel mogelijk te mobiliseren, opdat er steeds meer mensen uit groep één de overstap wagen. (JV/PD)