India beperkt speciale exportzones

India zit middenin de oprichting van 300 speciale exportzones waarmee het buitenlandse directe investeringen wil aantrekken en de export promoten. Maar vanaf nu mogen ze elk niet meer dan 5000 hectare groot zijn en mag hoogstens de helft dienen voor niet-commerciële activiteiten. Dat laatste is een antwoord op de kritiek dat bedrijven de zones misbruiken om er huizen en winkels neer te zetten.
“De beslissing is van toepassing op alle exportzones, ook die die al zijn goedgekeurd”, zei de Indiase minister voor Economie en Industrie Kamal Nath donderdag.
De ommekeer volgt op een periode van hevige protesten, zowel binnen de politiek als van boeren. Die protesteerden vooral tegen verplichte onteigeningen. Het hevigste protest dateert van vorige maand in Nandigram, in de deelstaat West-Bengalen. Toen schoot de politie vijftien boeren dood die probeerden te verhinderen dat hun landbouwgrond werd onteigend om er een chemische fabriek van te maken.
Vanaf nu mogen provinciale overheden niet langer boeren verplicht onteigenen, zegt Nath. De promotoren van de exportzones moeten het land voortaan rechtstreeks bij de boeren aankopen. Het ministerie van Plattelandsontwikkeling heeft bovendien opdracht gekregen een nieuw beleid uit te stippelen voor de herhuisvesting en compensatie van families die hun land verliezen. Bovenop de vergoeding moet minstens één persoon van elke benadeelde familie in het project tewerkgesteld worden.

Protesten nog niet voorbij

“Dit zou een groot verschil maken met het huidige beleid, waarbij plaatselijke overheden helpen om landbouwgrond over te dragen aan bedrijven”, zegt Amita Baviskar, professor aan het Instituut voor Economische Groei in New Delhi. Tegelijk menen hij en andere analisten dat de controverse over de exportzones hiermee nog niet voorbij zal zijn, omdat nu wel de landeigenaars beter beschermd worden, maar niet de landarbeiders die geen eigen land bezitten, of alleen in gedeelde eigendom.
Eerder had een rapport van de Aziatische Ontwikkelingsbank, uitgebracht op 27 maart, scherpe kritiek op de Indiase overheid geuit over de “onnodige” belastingvoordelen voor ontwikkelaars in exportzones. Die voordelen open achterpoortjes voor belastingontduiking en ondermijnen investeringen in bedrijven die elders gevestigd zijn, vindt het rapport.