Indianen halen slag thuis in landconflict

Aan tafel zaten de Paraguayaanse overheid, lokale ondernemers en vertegenwoordigers van de Sawhoyamaxa indianen. De overeenkomst verplicht de regering om voor het einde van dit jaar meer dan 14.000 hectaren land op te kopen van de bedrijven. In een volgende fase moeten de gronden dan teruggegeven worden aan de Sawhoyamaxa.

‘Het land behoorde reeds toe aan de voorouders van de gemeenschap. Dit akkoord vormt de basis voor de teruggave van deze gronden’, verklaart Ireneo Téllez zich tevreden. Hij werkt als advocaat voor Tierraviva, een Paraguayaanse ngo die de rechten van de Sawhoyamaxa en andere inheemse stammen verdedigt. ‘Het is de druk van Tierraviva en andere organisaties op de overheden die ons tot dit heugelijke moment gebracht heeft’, licht hij toe.

De strijd van de Sawhoyamaxa

De Sawhoyamaxa bevolkten de gronden eeuwenlang, maar werden verjaagd nadat grote veebedrijven deze verwierven en de bossen kapten om graaslanden te creëren. Sindsdien leefde de stam aan de kant van een drukke snelweg. Degelijke basisvoorzieningen ontbraken en meerdere indianen lieten het leven. Nu lijkt er licht aan het einde van de tunnel. ‘Ik wil mijn kinderen zien opgroeien ver weg van de autostrade in betere omstandigheden’, hoopt Carlos Marecos, het hoofd van de gemeenschap.

In 1991 begonnen de Sawhoyamaxa gerechtelijke procedures om hun landen terug te krijgen. Vele jaren later, in 2006, resulteerde die strijd in een uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Mensenrechten in het voordeel van de gemeenschap. De Paraguayaanse overheid werd verplicht om de gebieden terug te geven en een ontwikkelingsfonds in het leven te roepen voor de indianen.

Toch waren alle problemen met dit vonnis niet van de baan omdat private eigenaars weigerden om hun gronden te verkopen. Vandaag wonen de indianen bijgevolg nog steeds in hun gammele hutjes enkele meters naast de autoweg. Bovendien werden de vergoedingen wel beloofd, maar niet aan alle families, wat de nodige wrevel veroorzaakte.

Ontbossing en onteigening in de Chaco

De Sawhoyamaxa zijn zeker niet de enigen die strijden om hun land. De Chaco, een gebied dat zich uitstrekt over delen van Paraguay, Argentinië, Bolivië en Brazilië, herbergt wel meer inheemse volkeren die zich in hetzelfde schuitje bevinden. Ze zien met lede ogen aan hoe grote kuddes vee de ondoordringbare wouden van weleer afgrazen, klaar om geslacht en uitgevoerd te worden naar de Verenigde Staten of Europa.

Boosdoeners zijn de Paraguayaanse Oorlog uit de negentiende eeuw en de boswet van de jaren zeventig. Paraguay verloor de ‘Oorlog van de Triple Alliantie’ die het van 1864 tot 1870 voerde tegen een coalitie van Argentinië, Brazilië en Uruguay. Uit financiële ademnood werden nadien grote stukken grond, waar tot dan inheemse volkeren leefden, openbaar verkocht. Het land werd opengesteld voor Britse producten en daarmee ook voor christelijke bekeerders. Die laatsten leerden de indianen, die voordien in hun eigen onderhoud voorzagen, hoe ze konden werken voor een loon in dienst van een landeigenaar, met alle desastreuze gevolgen vandien. De inheemse stammen werden slaven op hun eigen grond.

De versnelde ontbossing is een ander precair probleem in de Chaco. Wetenschappers wijten deze evolutie aan de boswet die toelaat dat eigenaars 75 procent van hun land kappen. Het overige kwart wordt vervolgens verkocht, waarna de nieuwe eigenaar van het perceel opnieuw drie vierde van de bomen mag vellen. De lokale autoriteiten onderkennen de milieuproblemen, maar argumenteren dat de veehouders een cruciale rol spelen in de economische ontwikkeling van de regio.