Indianen van Abya Yala stemmen de violen

Honderden indiaanse delegaties van over heel het Amerikaanse continent verzamelden eind mei in Puno, Peru. Meer en meer willen ze met een eigen stem gehoord worden op de internationale fora over politiek, economie en milieuthema’s.
  • Sommige deelnemers hadden er een busreis van vijf etmalen op zitten. Ana Sommige deelnemers hadden er een busreis van vijf etmalen op zitten.
Het was een bont allegaartje van autoriteiten en stamhoofden, studenten, feministen, vredesactivisten, boeren, herders, antropologen, filosofen, yatiri’s (traditionele genezers), intellectuelen, professoren, schrijvers, vissers, wetenschappers,… allemaal met de droom van Pachakuti, de droom van een nieuw leven in harmonie, een ommekeer middels het herwinnen van het Goede Leven. Jallalla (Veel geluk)!

Indiaanse vrouwen willen meetellen


Op 27 en 28 mei 2009 vond de eerste top van inheemse vrouwen plaats in Puno, in het zuiden van Peru, aan de oever van het Titikakameer. Zo’n tweeduizend vrouwen, waarvan enkelen vergezeld van echtgenoot of kinderen, nagenoeg allemaal gekleed in feestelijke, traditionele klederdracht, kwamen hun rechten opeisen als inheemse bevolking en als vrouw, twee discriminerende factoren in de huidige maatschappijen.
Omdat deze Top van Inheemse Vrouwen gevolgd werd door een internationale Top van Inheemse Volkeren -de vierde sinds 2000- werd Puno overrompeld door indianen van het hele continent, van Canada tot Vuurland. Spaans was de voertaal maar er waren evengoed getuigenissen te horen in inheemse talen, vooral dan Aymara, Quechua of Maya.
Het gebeuren vond plaats in de UNA, Universidad Nacional del Altiplano, en trok ook heel wat nieuwsgierige toeristen. Die werden vriendelijk ontvangen werden door dit volk van Abya Yala, zoals de inheemsen vandaag het Amerikaanse continent noemen. De term verwijst naar de oorspronkelijke naam die  de Kuna-indianen van Panama-Colombia aan het Amerikaanse continent geven en betekent letterlijk “Maagdelijk Land”. 
De onderwerpen die aan bod kwamen waren zeer uiteenlopend en geven een beeld van de reële bekommernissen van deze bevolkingsgroep. In werkgroepen werd er gedebatteerd over “Wereldbeeld (cosmovisión) en identiteit: welk ontwikkelingsmodel”, “Vrouwenrechten, geweld en racisme”, “De plaats van vrouwen in de opbouw van macht en democratie”, “Diplomatie en internationale instellingen”, “Deelname aan besluitvorming, “Leiderschap en vorming”, “Strategische allianties”, “Organisatieopbouw”, “Communicatie”, “Vrouw en territorium”, “Vrouw en migratie”, “Vrouw en biodiversiteit”, “Gewapende conflicten”, “Institutioneel geweld” en “Intrafamiliaal, sociaal en politiek geweld”. In de rondetafelgesprekken gaven deskundigen hun visie, en een moderator leidde vervolgens het gesprek in goede banen.

Vijf etmalen op weg


Sommige deelnemers hadden er een busreis van vijf etmalen op zitten. De meeste inheemsen en mestiezen waren gekomen als leden, vertegenwoordigers of werknemers van een organisatie, instituut of gemeenschap, die dan ook hun reiskosten betaalden. Wie geen hotel kon bekostigen, werd ondergebracht in  een school of overnachtte in de klaslokalen. Tot deze laatste categorie behoorde ik. Ik vertegenwoordigde de Cultuurafdeling van CEPA, het Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren dat gevestigd is in Oruro in de Altiplano van Bolivia. Omdat ik was alleen gekomen, ontfermden  de mama’s van CONAMAQ zich over mij.
CONAMAQ - Consejo Nacional de Ayllus y Markas del Qullasuyu- is de Nationale Raad van Oorspronkelijke Gemeenschappen van het vroegere Inkarijk, een politieke en boerenorganisatie die de oorspronkelijke gemeenschappen wil regeren volgens het traditionele, tweeledige, rotatiesysteem: elk jaar een nieuwe leider, die samen met zijn vrouw regeert. Er was elke dag een gratis ontbijt, middag- en avondmaal voorzien. Uit Bolivia waren er zo’n zeshonderd deelneemsters, naast CEPA van organisaties als Fundación Solón, de milieuorganisatie CORIDUP, CIDOB, CEDIB en de vrouwenorganisatie Bartolina Sisa.

Ruimte voor een inheemse visie  


De vrouwentop werd gevolgd door de Vierde Inheemse top van Inheems Volkeren, en een Top van Inheemse jongeren, van 28 tot 30 mei. Een geliefkoosde methode in de Andes is een optocht houden, een geweldloze optocht met spandoeken, vlaggen, muziek soms, om zo de aandacht te trekken. Vrijdagochtend ving de vierde Top aan, met een inhuldigingsritueel van zes tot acht uur ‘s ochtends bij zonsopgang.
Alle hoogste spirituele autoriteiten, “stamhoofden”, verzamelden zich in een kring op de Plaza de Armas, het centrale plein in Puno en brachten er hulde aan de Pachamama (Moeder Aarde), aan Tata Inti (Vadertje Zon), aan het heilige Cocablad en aan het heilige Titikaka-meer, dat in het Quechua met “k” geschreven wordt en waarvan men de verspaansing met “c” niet apprecieert. Daarna volgde een ontbijt en een optocht van vier uur, vooraleer de groep van zo’n vijfduizend deelnemers van de Plaza de Armas de Universiteit had bereikt.
Op de Jongerentop ging het onder andere over “Plurinationale staten en democratie in de gemeenschappen”, “Crisis van het kapitalistisch systeem en het goede leven”, “Land en territorium”, “Identiteit en kosmovisie”, “Inheems onderwijs”, “Inheemse gezondheidszorg”, “Bescherming van de inheemse jeugd in nieuwe contexten”. De werkgroepen van de Vierde Top hadden het over “Inheemse volkeren, kerk en eurocentrisme”, “De autonomie van rechts in Bolivia, Ecuador, Venezuela en andere landen”, “Recht en gerechtigheid in de gemeenschappen”, “Crisis van de ontwikkeling en de kapitalistische beschaving”, “Ecologische schuld en klimaatsgerechtigheid”, “Evaluatie van multilaterale strategieën: handel en reductie van co-uitstoot”, “Transnationale bedrijven en extractieve industrieën: mijnbouw, petroleum, gas, hout en water”, “Land, territorium, privatisering en herverdeling”, “Water als mensenrecht”, “Criminalisatie van inheemse volkeren en sociale bewegingen”, “Naar een Verenigde Inheemse Naties?”, “Financiële crisis en kapitalistische economie”, “Andijnse Gemeenschap (CAN), Unasur, Mercosur, Centroamerica”, “Vrijhandelsakkoorden met VS, EU, TLCAN, IIRSA, Plan Puebla Panamá”, “Dekolonisering van kennis, culturele schuld en intergenerationele overdracht van kennis”, “Onderwijs: intercultureel, tweetalig en niet-religieus”, “Traditionele kennis, biopiraterij en intellectueel patrimonium”, “Ngo’s”, “Onderdanigheid, discriminatie en stigmatisatie”, “Nationale en internationale migratie”, “Inheemse bevolking in de steden: informele economie, drugs, AIDS, drugshandel, prostitutie, bedelaars, enz.” Het aanbod was ruim, voor ieder wat wils.

Zoeken naar antwoorden


De drie tops waren vooral bedoeld om gelijkgestemden en lotgenoten te ontmoeten, te luisteren naar elkaars schrijnende verhalen over uitsluiting, repressie, uitbuiting, racisme, verlies en vervuiling van hun oorspronkelijke territoria, discriminatie, negatie van natuurlijke rijkdommen, negatie van basisrechten als de toegang tot drinkbaar water, gezondheidszorg en onderwijs, geweld dat tegen hen gebruikt wordt, tot en met genocide.
Allen hadden ze wel een duit in het zakje te doen. De oorspronkelijke stemmen van het Continent waren verenigd in een gemeenschappelijke schreeuw ter verdediging van Moeder Aarde, tegen het reduceren tot koopwaar van alle domeinen van het leven. In deze onzekere tijden van klimaatsverandering en financiële crisis zochten al deze inheemse stemmen naar mogelijke antwoorden en uitwegen voor hun problemen.
Hun manier van omgaan met de natuur is altijd respectvol en evenwichtig geweest en ze zijn er van overtuigd dat als het Noorden hun methoden overneemt, de wereld nog te redden valt. Ze hebben voorstellen te doen om de overlevingskansen van de mensheid te garanderen. Opmerkingen als “Het Noorden heeft zoveel geld en toch kunnen ze met al het geld ter wereld de vervuiling en de klimaatsveranderingen niet ongedaan maken” en “Waarom investeert de Eerste Wereld hun kennis van specialisten en hun geld niet in de verbetering van de wereld?”, “Waarom kunnen ze geen oplossingen bedenken als wij er zoveel hebben?” waren alom tegenwoordig.

Meer solidariteit nodig


Het was niet al gejammer wat de klok sloeg. Er werden ook voorstellen, doelstellingen en akkoorden geformuleerd en benadrukt dat er nood is aan meer solidariteit. Niet enkel van buitenaf - ik ben vaak aangesproken met de vraag of ik geen projecten kon financieren of fondsen kon werven, of zelfs vrijwilligers kon ronselen in mijn land - maar ook intern is er meer solidariteit nodig, want er bestaat helaas ook discriminatie tussen verschillende inheemse bevolkingsgroepen.
Het was luid en duidelijk te horen dat men af wilde van de Westersgezinde neoliberale regeringen, dat de globalisering geen goede zaak is want dat hun kinderen de eigen cultuur en afkomst verachten, misprijzen of ontkennen. “Zij zijn de toekomst en moeten onderricht worden in de inheemse taal, gebruiken, feesten, eetgewoonten, legenden, enz.” Het klonk als een mantra die tegelijk diende om zichzelf te verzekeren het heft in eigen handen te  nemen. De overtuiging dat de strijd voor een beter leven bij hen begint, dat ze zelf de onderdrukking moeten aanklagen en toegang zoeken tot de lokale, nationale en internationale media.
Echt concrete voorstellen zijn er niet geformuleerd. Er is bijvoorbeeld niet beslist welke strategieën ze gaan volgen om coca te legaliseren, en wettelijk toelaatbaar te maken  voor eigen, ritueel gebruik. Want iedereen is het erover eens dat de strijd tegen cocaïne moet worden voortgezet. Zij consumeren geen cocaïne, het zijn de rijken in het Noorden, maar de indianen van de Andes worden wel mee gestraft. Er is ook geen concrete strategie hoe  de blanke, neoliberale en vaak VS-gezinde regeringen op een geweldloze manier ten val kunnen gebracht worden. Hoe ze de globalisering een halt kunnen toeroepen. Hoe ze Pachamama kunnen redden. Hoe ze op wereldvlak meer respect kunnen opeisen voor de oorspronkelijke volkeren, enz.

Het icoon van Evo


Allen keken ze op naar de Boliviaanse inheemse President Evo Morales Ayma, hij gold als het ultieme voorbeeld van hoe het zou moeten. Een voorbeeld van “dekolonisatie”, de constructie van een maatschappij waar er plaats is voor interculturaliteit en herwaardering van de oorspronkelijke culturen. Bolivia heeft zichzelf uitgeroepen tot “plurinationale staat” in januari 2009, met de goedkeuring van de nieuwe Grondwet bij referendum.
Iedereen was het ermee eens dat Bolivia hen een stapje voor was en de Bolivianen glommen dan ook van trots, maar gaven toe dat er zelfs in Bolivia nog veel werk aan de winkel is. Evo Morales had een brief gestuurd, gericht aan de Commissie van de Top om zijn steun en medeleven te betuigen en de aanwezigen een hart onder de riem te steken en om hen te smeken de strijd niet op te geven. De brief werd voorgelezen op de plenaire zitting de laatste dag.

Nomen est omen


Een van de Conclusies die zondagvoormiddag in het Coliseum van UNA-Puno werden geformuleerd, was dat men komaf wilde maken met de termen “indios, indianen”, indígenas, inheemsen” en dat voortaan de term Originarios, “oorspronkelijken” moet worden gebruikt om hun identiteit aan te duiden.
Alle andere termen, zo heet het, zijn hen gegeven door de Spaanse kolonisator en behoren niet tot hun identiteit. Met de term “campesinos originarios” (oorspronkelijke boerenbevolking) konden ze zich wel identificeren. Ook de term Derde Wereld vinden ze denigrerend, alsof ze op de Derde Plaats komen. Ze willen af van deze economische uitdrukkingen, alsof het leven enkel om economie draait. 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.