Indiase Hitler-shop doet goede zaken

“Hitler” staat in grote witte letters op een zwarte achtergrond op de winkel in Ahmedabad.  Een rood hakenkruis vormt het puntje op de i. De naam van de nieuwe shop met mannenkleding heeft in de afgelopen weken in India nogal wat onrust veroorzaakt.

De media vragen zich af of de naam is ontstaan uit een gebrek aan historisch besef, of dat het een smakeloze pr-stunt is van Rajesh Shah, de eigenaar van de winkel

De kleine Joodse gemeenschap in Ahmedabad in de westelijke deelstaat Gujarat, die minder dan vijfhonderd leden telt, eist dat de naam veranderd wordt. Shah zegt daartoe bereid te zijn, maar alleen als hij schadeloos wordt gesteld. “Ik heb veel geld uitgegeven aan het logo en het merk”, zegt hij.

Hindoesymbool

Anders dan in de meeste landen in de wereld, is het in India niet ongewoon om de naam Hitler te kiezen voor bedrijven, tv-programma’s of zelfs als naam voor een kind. De meeste Indiërs maken daar geen punt van. En de swastika, het hakenkruis, was een hindoesymbool lang voordat de nazi’s het zich toe-eigenden.

A.F. Matthew, socioloog aan het India Institute of Management Kozhikode, noemt het groeiende gebruik van de naam Hitler echter “een gevaarlijke ontwikkeling.”

“Met de opkomst van rechtse partijen in India, maakt ook Hitler een comeback”, zegt hij. “Dat is reden tot zorg. Fascisme is moreel verkeerd en de groei van nazipartijen in Europa en India is zorgwekkend.”

Orna Sagiv, de Israëlische consul in Mumbai, zei tegen Al Jazeera “erg verrast en geschokt te zijn” toen ze in augustus hoorde over de opening van de kledingwinkel met de naam Hitler.

“We denken dat het in dit geval niets met antisemitisme te maken heeft, maar dat het pure onwetendheid is. Desondanks is het pijnlijk voor de plaatselijke Joodse gemeenschap en ook voor Joden elders in de wereld.”

Een pakkende naam

Leden van de Joodse gemeenschap hebben Shah gevraagd de winkel een andere naam te geven. Tot nu toe heeft de eigenaar slechts toegezegd dit te zullen bespreken met zijn zakenpartner. “Ze noemen de Duitse leider een monster. Maar van anderen krijg ik geen klachten. De hindoegemeenschap voelt zich niet gekwetst”, zegt Shah.

Hij zegt voor de naam Hitler gekozen te hebben als link naar de grootvader van zijn zakenpartner. “Eerlijk gezegd wist ik helemaal niets over Hitler. De vader van mijn zakenpartner stelde voor de winkel Hitler te noemen, omdat zijn vader de bijnaam had.”

Shah hoorde later wel meer over de bijbehorende geschiedenis, maar besloot de naam toch te kiezen omdat die “pakkend en anders” klonk. “Van klanten hoor ik dat ze de winkel binnenkomen als ze de naam zien”, zegt Shah. “De zaken gaan tot nu toe goed.”  

Esther David, een prominente Joods-Indiase schrijfster, artiest en beeldhouwer uit Ahmedabad, vindt het schokkend dat een naam als Hitler gebruikt kan worden voor marketingdoeleinden. “Dat toont gebrek aan gevoeligheid en misschien is de sociale structuur zodanig aangetast dat mensen zich niet realiseren wat het betekent als je zo’n naam voor een winkel gebruikt.”

De kledingwinkel behoort inmiddels tot een handvol Indiase bedrijven die vernoemd zijn naar de nazi-dictator. De eigenaren lijken de naam eerder gekozen te hebben vanwege het schokeffect dan uit bewondering voor het nazisme.

In 2006 doopte een restauranthouder in Mumbai zijn zaak “Hitlers Cross”. Hij koos een hakenkruis als logo. Uiteindelijk besloot hij na protesten van de Israëlische ambassade, Duitsland en de Amerikaanse Anti-Defamation League de naam te veranderen.

“Hitlers Den”, een poolcentrum in Nagpur, veroorzaakte in 2011 ophef. Eigenaar Baljit Singh Osan zei “iets anders, een naam die goed te onthouden is” te willen. Hij verklaarde tegenover Al Jazeera dat de naam zijn zaak goed heeft gedaan.  

Osan weigerde de naam te veranderen ondanks het verzoek van de Joodse gemeenschap. “Ik heb niets met de Duitse dictator en zijn ideeën”, zegt hij.

Gebrekkig historisch besef

Socioloog Mathew stelt dat er sprake is van een gebrekkig historisch besef. Leerlingen moeten volgens hem leren waar de nazi’s en Hitler voor stonden, en dat de Tweede Wereldoorlog geleid heeft tot de moord op zes miljoen Joden.

“Er bestaat op een of andere manier het idee onder de mensen dat Hitler een groot leider was” zegt hij. “Gebrekkig geschiedenisonderwijs is daar een oorzaak van en het voedt extreemrechtse sympathieën in India.”

Mohandas (Mahatma) Ghandi, de vader van de Indiase natie en een symbool van vrede, schreef in juli 1939 een brief aan Hitler waarin hij erop aandrong geen oorlog te beginnen. Beide mannen hadden een gezamenlijke vijand: het Britse Rijk. In 2011 bracht Bollywood de film Ghandi to Hitler uit, een film die gaat over de Indiase strijd om onafhankelijk te worden van het Britse koloniale bestuur.  

In 2011 kwam in India ook de romantische komedie ‘Hero Hitler in Love’ uit. En een tv-serie over een dictatoriale vrouw kreeg de naam ‘Hitler Didi’. De naam van de serie werd veranderd in ‘General Didi’ na klachten van de Amerikaanse Anti-Defamation League.

Mein Kampf, het boek waarin Hitler zijn racistische ideeën uiteenzet, wordt al lange tijd goed verkocht in India. Studenten zien het boek als een soort managementgids. In 2009 werden alleen in New Delhi in een half jaar tijd 10.000 exemplaren verkocht.

In de noordoostelijke deelstaat Meghalaya is zelfs een plaatselijk politicus vernoemd naar Hitler. “Misschien vonden mijn ouders het een mooie naam”, zei Adolf Lu Hitler R. Marak onlangs in de Hindustan Times. “Ik ben blij met mijn naam, al heb ik geen dictatoriale neigingen.”