Indiase kastenstrijd spitst zich toe

Moet de overheid meer doen om de traditioneel achtergestelde lagere kasten toegang te bieden tot de beste hogescholen, of is het huidige beleid van positieve discriminatie al teveel van het goede? De Indiase regering zette de kwestie op scherp met een plan om 27 procent van alle studieplaatsen aan de beste hogescholen van het land voor te behouden voor studenten uit de lagere kasten in het land. Het gaat om de 23 elite-universiteiten, technische hogescholen en instituten voor managementopleidingen. Aan die instellingen studeren nu alleen de studenten die de beste scores halen bij de toelatingsexamens.

De voorstanders van het uitbreiden van de voorkeursbehandeling voor maatschappelijke achtergestelde groepen staan sterk. De Dalits (de vroegere “onaanraakbaren” of kastelozen) en de lagere klassen (officieel de ‘Andere Achtergebleven Klassen’) maken de meerderheid uit van de Indiase bevolking en hebben alle grote partijen achter zich. De overheid zweert al een halve eeuw bij het principe van de positieve discriminatie. De grondwet reserveert 22,5 procent van alle overheidsbanen en studieplaatsen voor de Dalits en de achtergestelde inheemse groepen in het land. In 1990 zette de regering 27 procent van de federale overheidsbanen opzij voor de ‘Andere Achtergebleven Klassen’. Ook toen stuitte dat op fel protest.

De tegenstand tegen de uitbreiding van de quotaregeling tot de beste onderwijsinstellingen van het land is onverwacht fel. De protesten worden geleid door studenten van sommige van de elite-instellingen. Ze krijgen steun beroepsorganisaties als de Indiase Artsenvereniging, grote ondernemers en Kamers van Koophandel. Heel wat media tonen zich ook erg gevoelig voor de argumenten tegen de uitbreiding van de positieve discriminatie. De belangrijkste tegenwerping is dat quotaregelingen minder goede studenten naar de beste onderwijsinstellingen dreigen te sturen, waardoor die niet meer zo’n hoog niveau zouden halen. Als economische grootmacht in wording kan India zich dat niet veroorloven.

Onder druk van het bedrijfsleven heeft de regering al aangekondigd dat ze het aantal studieplaatsen in het hoger onderwijs met 54 procent zal verhogen, zodat studenten die niet van de quotaregeling kunnen profiteren, toch evenveel kans als vroeger hebben om verder te studeren. Hoe dat moet gebeuren, is nog onduidelijk. De regering stelde de invoering van de quotaregeling ook met een jaar uit.

Maar daarmee zijn de protesterende studenten niet tevreden. De strijd om de schaarse studieplaatsen is bikkelhard. Vorig jaar waren er 250.000 kandidaten voor 1.600 plaatsen in de richting Geneeskunde. Voor de 4.000 plaatsen aan de wereldvermaarde informatica-instellingen, werden 400.000 aanvragen ingediend.

De studenten zijn inmiddels niet alleen meer tegen de quotaregeling, maar ook tegen het principe van de positieve discriminatie zelf. Dat dreigt de consensus die langzaam over de eerdere maatregelen was gegroeid, te ondergraven. De studenten voelen zich aangemoedigd door het Indiase hooggerechtshof, dat een aantal klachten tegen de quotaregeling ontvankelijk verklaarde. Het rechtscollege heeft de regering gevraagd de beweegredenen achter haar beleid te verduidelijken.

Geen enkele partij durft voorlopig in gaan tegen de voorstanders van positieve discriminatie. Zelfs de Bharatiya Janata Party, de grootste oppositiepartij die gedomineerd wordt door hindoes uit de hogere kasten, laat geen kritiek horen. Maar de partij wil wel bijkomende quota voor de arme lagen van de hogere kasten.

Het Indiase kastenstelsel telt 6.000 kasten en subkasten. Ongeveer 15 procent van de bevolking wordt tot de hogere kasten gerekend. Ze zijn doorgaans rijker, hebben betere banen en kunnen hun kinderen veel betere onderwijskansen bieden. Op die manier stromen automatisch leden van de hogere kasten door naar het hoger onderwijs.

Voorstanders van de quotaregeling stellen dat de ervaringen van landen als de VS, Zuid-Afrika en Maleisië bewijzen dat positieve actie de beste weg is naar meer kansengelijkheid. Bindende quotaregelingen zijn echter niet de enige optie. Vrijwillige quota of een speciale begeleiding van leden van achtergestelde groepen zijn twee alternatieven. (PD/JS)