Indiërs boos om verhuizing Tata naar Gujarat

Het besluit om de productie te verplaatsen is persoonlijk genomen door Ratan Tata, de bekendste zakenman van India, die veel opzien baarde met zijn overname van het Nederlands-Britse staalbedrijf Corus en de autobedrijven Jaguar en Land Rover.
Onteigening
De officiële reden van de verhuizing is de ophef in West-Bengalen over de onteigening van 400 hectare land voor de fabriek. De acties werden geleid door oppositieleider Mamata Banerjee.
“Maar dat is niet het volledige verhaal”, zegt Zakia Jowher, die campagne voert tegen hindoenationalisme. “De deelstaat was erg gebrand op het Nanoproject en deed er alles aan om tot een vergelijk te komen. Tata Motors heeft de voorstellen botweg afgewezen. Gujarat bood Tata gewoon nog meer voordelen dan West-Bengalen.”
En dat was al niet zuinig. Ook al is de West-Bengaalse regering communistisch, Tata zou tien jaar lang vrijgesteld zijn van gebruiksheffingen, vijf jaar van inkomstenbelasting en daarnaast bijna gratis land krijgen. Er was veel kritiek op deze voordelen.
De regering in Gujarat is berucht sinds het bloedbad in 2002 in verschillende steden, waar meer dan 2000 moslims werden verkracht, verbrand, doorboord en doodgehakt. De premier Narendra Modi deed het af als een “natuurlijke reactie” op de dood van 59 hindoeactivisten door een brand in een trein, die door moslims aangestoken zou zijn. Uit onderzoek is later gebleken dat de brand een ongeluk was, maar verschillende ministers die bij het bloedbad betrokken waren, hebben nooit verantwoording afgelegd.
Indiase Milosevic
Modi wordt gezien als de Indiase Milosevic. De VS mag hij niet eens in. Toch durft Tata, die toch bekendstaat als een zakenman die ethisch en verlicht onderneemt, hem de “Goede M” te noemen, en de Bengaalse oppositieleider de “slechte M”.
In feite steunt hij het beeld van Modi als dynamische, no-nonsense leider. Het “Gujarat-model” voor ontwikkeling krijgt echter veel kritiek van mensen die wijzen op de willekeurige industrialisatie, ten koste van mensenrechten en het milieu. “Zijn despotische stabiliteit en zijn repressieve arbeidswetten wekten waarschijnlijk het vertrouwen van Tata”, zegt Jowher.
Sociale wetenschapper Dilip Simeon van het prestigieuze Nehru herdenkingsmuseum zegt: “Tata gedraagt zich als alle zakenlui: op zoek naar hoge winst en lage risico’s. De Tata’s staan bekend om hun ethische en sociale gedrag. Daarom zijn mensen zo geschokt.”
Uit Simeons boek ‘The Politics of Labour under Late Colonialism’ blijkt echter dat dit gedrag nooit onbesproken is geweest. In de loop van de eeuw hebben de Tata’s met geweld vakbonden gebroken. Veel Tataprojecten zijn omstreden vanwege hun milieuvervuiling.
Volgens critici probeert de industriële klasse het hindoenationalisme te “normaliseren” en het geweld te vergoelijken. Dat is in een gespannen land als India zeer gevaarlijk.