Indonesië krijgt eerste palmsuikerfabriek ter wereld

Indonesië – ooit de op een na grootste suikerexporteur – zakte de afgelopen jaren af tot de tweedegrootste suikerimporteur ter wereld. De jaarlijkse suikerconsumptie in Indonesië bedraagt momenteel 3,5 tot 4 miljoen ton. Daarmee overtreft de vraag de binnenlandse productie van 1,7 miljoen ruimschoots. Een situatie die bijdraagt aan de al zware buitenlandse schuldenlast van het land.

Indonesië wil nu iets nieuws proberen: palmsuiker in plaats van alleen rietsuiker. De nieuwe fabriek van de Masarang Stichting gaat op basis van suikerpalm suiker produceren. Suikerpalm werd tot nu toe op traditionele wijze verwerkt voor de plaatselijke markt. Het heeft weinig economische waarde, al wordt er ook palmwijn van gebrouwen die wat meer oplevert maar die tevens voor sociale problemen zorgt. Met nieuwe technologie kunnen uit suikerpalm ethanol, ketchup en verschillende soorten frisdrank gemaakt worden.

De Masarang Stichting is een niet-gouvernementele organisatie die zich bezighoudt met milieubehoud. De fabriek is milieuvriendelijk en zorgt voor nieuwe werkgelegenheid op Noord-Sulawesi. De fabriek is efficiënt, arbeidsintensief en milieuvriendelijk doordat we minimaal gebruik maken van elektriciteit en weinig afval produceren, zegt Willie Smits, voorzitter van de Masarang Stichting.

De fabriek, die als coöperatie georganiseerd wordt, gebruikt geothermische energie (aardwarmte) voor het fermenteringsproces en regenwater voor koeling. 1.400 suikerpalmtappers leveren elke dag twee liter suikerpalmsap, afkomstig van een plantage van 2.000 hectare. Smits zegt dat alle grondstoffen worden aangeleverd door plaatselijke boeren die lid zijn van de vereniging voor suikerpalmboeren. Zij zijn mede-eigenaar van de fabriek en delen in de winst.

Zestig procent van de productie gaat naar Nederland, Duitsland en Zwitserland, de rest is bestemd voor binnenlands gebruik. Hoewel de binnenlandse productie sinds 2004 met 20 procent toenam, overspoelt importsuiker nog steeds de markt met betere kwaliteit en lagere prijzen. Daardoor hebben Indonesische producenten het moeilijk. Nu Europa de subsidies op suiker verlaagt, zullen de prijzen stijgen. Dat heeft gevolgen voor de binnenlandse suikermarkt. Deze fabriek zal daarom van groot nut zijn voor Indonesië, zegt Smits.

De meeste suikerfabrieken in Indonesië zijn eigendom van staatsbedrijven die diverse producten produceren, variërend van thee en palmolie tot tabak en suiker. Palmsuiker werd traditioneel gemaakt door het palmsap enkele dagen te koken en de overgebleven melasse in kokosnootschalen te laten harden. Het voordeel van palmsuiker is dat gedurende het hele jaar sap afgetapt kan worden van de bomen, zegt Ventjeu, een suikerpalmboer uit Tomohon. Daardoor is de productie en ook het inkomen constant. Bij suikerriet is er alleen opbrengst in het oogstseizoen.

De palmsuikerindustrie een goed alternatief worden voor de palmolieplantages die in Indonesië grote schade aan het milieu veroorzaken, zegt Smits. Grote bosgebieden op Sumatra, Kalimantan en Papua zijn gekapt om plaats te maken voor palmolieplantages. Op de plantages worden meststoffen en insecticiden gebruikt die erosie veroorzaken en het rivierwater vervuilen.

In veel gevallen wordt het bos alleen gekapt voor de opbrengst van het hout. De plantage-eigenaren weigeren vervolgens de palmoliebomen te planten. Van de 7,2 miljoen hectare die in de jaren negentig bestemd werd voor plantages, werd tot nu toe op slechts 7,5 procent (530.000 hectare) daadwerkelijk een plantage aangelegd. Dat duidt er volgens Smits op dat het investeerders in de eerste plaats te doen is om het hout, en niet om de palmolieprojecten. (JS/ADR)