Ingenieurs aller landen, verspreid u!

Zeg technologische vooruitgang in het Zuiden, en iedereen denkt aan de Indiase en Chinese succesverhalen, met hun enorme reserves aan ingenieurs en hun groeiend aandeel in de technologische innovatie –Chinese patenten waren in 2004 al goed voor tien procent van het wereldtotaal. De hightechrevolutie blijft echter niet beperkt tot de opkomende machten. Binnenkort zullen bijvoorbeeld alle treinstations langs de spoorlijn tussen Ouagadougou (Burkino Faso) en Abidjan (Ivoorkust) uitgerust zijn met draadloze netwerken. En in Kenia, Zuid-Afrika, Oeganda en Congo wordt volop geëxperimenteerd met bancaire diensten via mobiele telefonie.
Toch is spitstechnologie niet waar het echt om draait, zegt Uri Dadush, directeur Internationale Handel bij de Wereldbank. ‘Wat is een plattelandsgemeenschap met internetdiensten als ze geen elektriciteit heeft? Onderzoek toont aan dat het echte verschil gemaakt wordt door de introductie van eerder gevestigde technologieën zoals elektriciteit, mechanisering van de landbouw, betrouwbaar transport en telefoon.’
Dat soort ruggengraattechnologie is vaak nog wel aanwezig in de stedelijke centra, maar dringt moeizaam door in rurale gebieden. In India heeft bijvoorbeeld meer dan de helft van de stedelingen toegang tot een vaste of mobiele telefoon, voor plattelandsbewoners is dat maar een op vijftien. Op de vraag of de technologische vooruitgang van ontwikkelingslanden niet sterk afgeremd wordt door de bescherming van intellectuele eigendom, antwoordt Dadush dat negentig procent van de technologie die belangrijk is voor die landen allang niet meer onder die beperkingen valt.
Wél cruciaal voor de toepassing van meer en betere technologie is de aanwezigheid van voldoende geschoolde mensen. ‘Dat is trouwens de belangrijkste reden waarom arme landen het meeste zullen lijden onder de klimaatverandering’, zegt Uri Dadush. ‘Niet hun geografische ligging is problematisch, maar hun beperkte capaciteit om zich voor te bereiden op en aan te passen aan het veranderende klimaat.’ Landen die meer investeren in onderwijs hebben betere kansen om nieuwe technologie te absorberen, al loert de braindrain natuurlijk om de hoek.
Van de 21,6 miljoen wetenschappers en ingenieurs die in de Verenigde Staten aan het werk zijn, werden er 2,5 miljoen geboren in ontwikkelingslanden. Toch denkt de Wereldbank dat die braindrain ook een braingain kan worden. Het Grameen Phone netwerk, dat intussen 15 miljoen gebruikers heeft, werd bijvoorbeeld opgestart door een migrant die uit de VS terugkeerde naar Bangladesh.
In India werd –ook in de sector van de telefonie– een vergelijkbaar succes geboekt door Sam Pitroda, die beurtelings in de VS en in India woont. Maar uiteindelijk is het een kwestie van goed bestuur en dus van een staat die zelf zorgt voor de verspreiding van kennis en competentie.