Inhaalbeweging Mexico essentieel voor integratie Noord-Amerika

Op 23 maart ontmoeten de Amerikaanse president George W. Bush, de Canadese premier Paul Martin en de Mexicaanse president Vicente Fox elkaar in Texas om de resultaten van het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (NAFTA) tussen hun landen te evalueren en verdere integratiestappen te bespreken. Het vrijhandelsakkoord werd in 1993 ondertekend, maar de aandacht ervoor is vooral in de VS wat verslapt.

De regeringsleiders van de drie NAFTA-landen zouden er goed aan doen elk jaar samen te zitten, stellen de drie voorzitters van de Onafhankelijke Werkgroep over de Toekomst van Noord-Amerika in een gemeenschappelijke verklaring die gisteren (maandag) werd vrijgegeven. De drie voorzitters - de voormalige Canadese vice-premier John P. Manley, de voormalige Mexicaanse minister van Financiën Pedro Aspe en ex-gouverneur van Massachusetts William Weld - breken ook een lans voor de oprichting van een Noord-Amerikaanse Adviesraad (NAAC). Die kan de komende vijf jaar initiatieven voorbereiden en begeleiden om de integratie van Noord-Amerika verder te zetten.

Verdere integratie belooft de inwoners van de drie landen enorme voordelen, stellen de drie voorzitters van de werkgroep. Maar die zegenen komen niet automatisch en kunnen ook weer verloren gaan, waarschuwen ze. De landen van Noord-Amerika moeten een antwoord vinden op gemeenschappelijke uitdagingen als het terrorisme en criminele netwerken, en ook op de groeiende concurrentiekracht van India en China en van de uitgebreide EU.

Maar vooral de groeiende ontwikkelingskloof tussen de twee industrielanden in de NAFTA en Mexico baart de voorzitters zorgen. Lage lonen en gebrek aan kansen in delen van Mexico werken illegale migratie in de hand en leiden soms ook tot misdaad en geweld. De werkgroep acht het in het belang van de drie lidstaten van de NAFTA om meer te doen voor de economische ontwikkeling van Mexico. De VS en Canada zouden daartoe een Noord-Amerikaans Investeringsfonds moeten opzetten om arme delen van Mexico via infrastructuurprojecten en onderwijsinitiatieven een betere toegang te bieden tot de markten in het noorden.

Voorstellen van de werkgroep om de integratie van de drie NAFTA-landen te versterken, omvatten gemeenschappelijke buitentarieven, een gemeenschappelijk grensbeleid met afspraken over visum- en asielregels en gecoördineerde controles, en de invoering van een paspoort met biometrische gegevens om een snellere overgang aan de grenzen tussen de drie landen mogelijk te maken. De NAFTA-landen zouden ook gemeenschappelijke strategieën kunnen uitdenken om hun energievoorraden efficiënter te exploiteren en de uitstoot van broeikassen te verminderen.

NAFTA-critici stellen dat het vrijhandelsverdrag de lonen in Noord-Amerika in een neerwaartse spiraal heeft doen belanden, milieu- en gezondheidsnormen uitholt en de bevolking in de drie lidstaten voor een deel de mogelijkheden ontneemt om hun samenleving op een democratische manier vorm te geven. De voorstanders wijzen op de explosieve groei in handel en investeringen tussen de drie lidstaten.

De regering van president Bush was de voorbije jaren veel meer bezig met de oorlog tegen de terreur, de situatie in het Midden-Oosten en de verhoudingen met Europa dan met de verdere uitbouw van de de Noord-Amerikaanse Vrijhandelszone. Hij stelde daarmee met name de Mexicaanse president Vicente Fox teleur. Die hoopte op een doorbraak in de discussies rond migratie die het Mexicanen makkelijker zou maken de VS binnen te komen en daar te werken. Maar de aanslagen van 11 september 2001 hebben in de VS een klimaat geschapen dat niet gunstig is voor een versoepeling van de immigratieregels. Het uitblijven van een nieuwe regeling doet de populariteit van de conservatieve liberaal Fox in eigen land geen goed. Veel waarnemers geloven dat de presidentsverkiezingen van 2006 gewonnen zullen worden door de kandidaat van de PRD, de grootste linkse partij in Mexico die zich altijd sceptisch heeft getoond over de voordelen van de integratie van Noord-Amerika.

Ook de relaties tussen de VS en Canada zijn enigszins gespannen. Dat is vooral het gevolg van de grote weerstand in Canada tegen de Amerikaanse invasie van Irak in 2003 en tegen de unilaterale koers die de regering-Bush vaart. De Canadese publieke opinie is zo vervreemd van Washington dat premier Martin zich eerder deze maand gedwongen zag af te haken bij discussies over Amerikaanse plannen om een rakettenschild voor beide landen te bouwen.

Maar het blijft een feit dat de drie NAFTA-economieën de voorbije 12 jaar sterk vervlochten zijn geraakt. De Amerikaanse handel met Canada en Mexico is meer waard dan het handelsvolume tussen de VS en Europa, Japan en China samen. Canada en Mexico zijn ook de belangrijkste olieleveranciers van de VS. (PD/ADR)