Inheemse bevolking Costa Rica blijft onzichtbaar

De inheemse bevolking heeft de hoogste armoedecijfers en de laagste ontwikkelingscijfers van het land, en krijgt weinig aandacht van de regering. Zo veranderde het parlement eerder deze maand een clausule in de Wet op de Biodiversiteit zonder daarbij de inheemse bevolking te consulteren. Die consultatie was nochtans opgelegd door het Grondwettelijk Hof.
Nochtans heeft Costa Rica de “Conventie omtrent Inheemse Volkeren in Onafhankelijke Staten” van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO ondertekend. Die bepaalt dat de overheid van een land de inheemse bevolking moet raadplegen voor ze een wet stemt die direct betrekking heeft op die bevolking of hun land.
Op 20 oktober stelden parlementsleden van verschillende oppositiepartijen dan ook de grondwettelijkheid van de nieuwe wet in vraag. Een rechter zal nu over die kwestie moeten oordelen. “De staat heeft de inheemse bevolking onzichtbaar gemaakt”, zegt Eliécer Velas, een vertegenwoordiger van de Maloku, één van Costa Rica’s acht inheemse bevolkingsgroepen.
Het land telt in totaal 24 inheemse reservaten die samen 400.000 hectare beslaan, goed voor 7 procent van het territorium. De inheemse bevolking telt naar schatting 64.000 leden in verschillende groepen, die ongeveer 1,5 procent van de bevolking uitmaken.
Vorige week werden leiders van de Maloku uitgenodigd bij de regering om te praten over hun belangen. Velas heeft kritiek op die regering, omdat ze met elke bevolkingsgroep apart onderhandelt. “In Costa Rica is elektriciteit beschikbaar in 95 procent van het land”, klaagt hij. “De inheemse gemeenschappen zijn te vinden in de overige 5 procent.” Hetzelfde geldt volgens Velas voor de gezondheidszorg en het onderwijs.

Nieuwe wet geeft hoop

Toch zijn er ook tekenen van beterschap volgens Rubén Chacón, een advocaat die zich specialiseert in de rechten van de inheemse bevolking. In het parlement is een debat op gang gekomen over de ontwikkeling van de inheemse volken. Dat moet leiden tot een nieuwe wet in de eerste helft van 2009.
Maar de inheemse volkeren zijn sceptisch. Ze vragen zich af of de nieuwe wet niet gewoon dode letter zal blijven. “Costa Rica heeft nu al de meest vooruitstrevende wetgeving omtrent inheemse volkeren in heel Latijns-Amerika, maar de wetten worden niet toegepast”, zegt Velas.
“Dit land heeft ook al veel internationale conventies ondertekend rond mensenrechten, maar er zijn nog steeds problemen wat de toepassing ervan betreft”, zegt Chacón. Toch is er hoop. “De nieuwe wet zal meer autonomie geven aan  de inheemse gemeenschappen”, zegt Velas. Elke gemeenschap krijgt een directe relatie tot de staat en het ministerie van Financiën zal middelen toekennen. “Elke gemeenschap mag zelf beslissen wat ze met dat geld doet.”