Inheemse kraambedsterfte blijft hardnekkig zeer in Guatemala

De VN-lidstaten beloofden in 2000 tegen 2015 honger en armoede in de wereld te halveren, alle kinderen naar de lagere school te sturen, de kinder- en moedersterfte terug te dringen, de aidsepidemie in te tomen en werk te maken van duurzame ontwikkeling. In totaal zijn er acht “Millenniumdoelen” die als graadmeter dienen voor waar een land staat in de strijd tegen armoede.
“De moeilijkste doelstelling voor ons is de reductie van de moedersterfte (met twee derde tegen 2015, nvdr)”, zegt Mari Castro, die deelnam aan een forum over de Millenniumdoelen in Guatemala-Stad. Het forum werd georganiseerd door het VN-Milieuprogramma en de Fundación Solar. Het aantal vrouwen dat overleed in het kraambed halveerde van 248 tot 121 op 100.000 tussen 1989 en 2005. Het doel van 62 op 100.000 in 2015 “ligt nog een flink eind verwijderd”, zegt Castro.
Het laatste stuk van de reductie is het moeilijkst omdat het meestal om inheemse vrouwen gaat in afgelegen gebieden, een deel van de bevolking dat nauwelijks toegang heeft tot medische zorgen. De moedersterfte wordt vooral veroorzaakt door bloedingen tijdens de bevalling en is volgens Castro een “de voornaamste indicator van de ongelijkheid” in Guatemala, waar 21,5 procent op een bevolking van 12,7 miljoen in extreme armoede leeft.
Een tweede moeilijke doelstelling voor Guatemala is de ambitie om tegen 2015 alle jongens en meisjes naar de basisschool te sturen en het analfabetisme uit te roeien. In 2002 kon gemiddeld 82 procent van de jongeren tussen 15 en 24 jaar lezen en schrijven. Ook hier hebben de inheemse groepen een grote achterstand. Zes op tien inheemse vrouwen ouder dan 15 jaar zijn analfabeet. De meeste anderen raken weliswaar ingeschreven op school, maar velen haken voortijdig af.
De perspectieven voor economische groei en stabiliteit in Guatemala werden heel wat rooskleuriger toen de regering en de linkse rebellen in 1996 een vredesakkoord ondertekenden, na 35 jaar van burgeroorlog. Toch schiet het met de armoedebestrijding niet echt op. In 1989 leefde 20 procent van de bevolking in extreme armoede, in 2000 nog maar 16 procent en in 2004 opnieuw 21,5 procent.
Economen wijten de lage economische groei, gemiddeld 2,4 procent per jaar in het voorbije decennium, aan de hoge sociale ongelijkheid, het gebrek aan sociale zekerheid, een te grote afhankelijkheid van de landbouw en onvoldoende directe investeringen.
In dat verband is het bijzonder tragisch dat 48 procent van de kinderen in Guatemala niet genoeg of niet gezond te eten krijgt. Volgens de vertegenwoordiger van het VN-Ontwikkelingsprogramma UNDP in Guatemala, Beat Rohr, tast een gebrek aan gezonde voeding niet alleen het lichaam maar ook de geestelijke vermogens aan. “Wanneer we de ondervoeding niet aanpakken, vooral bij inheemse groepen, ziet het er slecht uit voor de toekomst”, zegt Rohr.
Wat de duurzame omgang met natuurlijke rijkdommen betreft - het zevende Millenniumdoel - boekte Guatemala enkele successen met herbebossingsprojecten. Anderzijds is het er nog niet in geslaagd alternatieven aan te bieden voor het wijdverbreide gebruik van brandhout om op te koken of als bron van verwarming. Ook de strijd tegen aids (MDG6) is nog niet gewonnen: uit het jongste rapport terzake blijkt dat het aandeel seropositieve vrouwen is toegenomen, waardoor nu evenveel vrouwen als mannen drager zijn van de ziekte.
Officieel is 40 procent van de Guatemalteken van inheemse origine, maar hulporganisaties schatten hun bevolkingsaandeel eerder op 65 procent. Sommigen zien in het multi-etnische en multiculturele karakter van Guatemala een troef in de campagne voor de Millenniumdoelen. Volgens Simeón Taquirà, een priester in de Raad van Wijzen van de Mayaindianen, moet de traditionele geneeskunde van de Maya’s, de Xinca’s en de Garifuna’s in ere worden hersteld, net als de traditionele landbouwtechnieken.
Tarquinà haalde daarbij uit naar “paternalistische projecten, waarbij ze onze mensen kippen geven maar niet uitleggen hoe ze daarmee een duurzaam en winstgevend project op poten kunnen zetten”.