Inheemsen willen ook rechten

De exploitatie van de natuurlijke rijkdommen en de bouw van grote infrastructuurprojecten bedreigen de habitat van inheemse gemeenschappen. Vandaag strijden ze terug met juridische instrumenten.

Rechten voor inheemsen?


Méér dan duizend inheemsen uit verschillende hoeken van de wereld waren eind mei aanwezig op de zesde zitting van het Permanent Tribunaal van Inheemse Kwesties van de VN, in New York. Hét centrale agendapunt was de heikele discussie over inheemse rechten, waarover binnen de VN al jaren wordt gedebatteerd. De discussie raakt aan gevoelige thema’s zoals het recht op zelfbeschikking, controle over natuurlijke rijkdommen binnen het territorium of in de ondergrond, en de erkenning van collectieve rechten van inheemse gemeenschappen. Wereldwijd schat men het aantal inheemsen op zo’n 370 miljoen. De wereldkaart van de reserves aan grondstoffen, mineralen, water, bossen en biodiversiteit valt nagenoeg samen met de gebieden waar de inheemse gemeenschappen wonen en dat zorgt voor conflicten en ernstige schendingen van mensenrechten. In verschillende landen in het Zuiden hebben neoliberale hervormingen van de economie een einde gemaakt aan grondwetsbepalingen die collectieve rechten van gemeenschappen erkenden, met de bedoeling privatisering van de grond of de wouden te kunnen doorvoeren. Een juridisch kader dat extra bescherming kan bieden aan de gemeenschappen, dringt zich dan ook op.
Het thema kwam voor het eerst ter sprake in 1982 in de Economische en Sociale Raad van de VN, die stelde dat er naast de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens nood was aan een apart kader voor kwetsbare groepen zoals de inheemsen. Op 29 juni 2006, na meer dan twintig jaar debatteren, werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Inheemsen goedgekeurd door de nieuw opgerichte VN Mensenrechtenraad van Genève. De Verklaring is niet bindend maar zet regeringen wel onder druk om met de gemeenschappen samen te werken.  Niet alleen moeten basisnoden van huisvesting, onderwijs en geneeskundige zorg gelenigd worden, inheemsen moeten ook een grotere controle krijgen over hun grondgebied en de natuurlijke rijkdommen die essentieel zijn voor hun overleven en voor hun culturele en spirituele tradities. Bovendien stelt de verklaring dat inheemsen het recht hebben om te leven volgens hun eigen politieke, sociale en economische organisatievormen en dat ze  recht hebben op veiligheid, vrede en bescherming tegen genocide, geweldpleging of gedwongen verplaatsing van de kinderen. Tot slot erkent de Verklaring ook het recht van inheemsen op participatie in de politieke besluitvorming en het recht op ontwikkeling volgens hun eigen concept van ontwikkeling.
Na de erkenning in Genève had deze Verklaring eind november 2006 goedgekeurd moeten worden in de Algemene Vergadering van de VN in New York. Die stemming is echter niet doorgegaan omdat een groep Afrikaanse landen, onder leiding van Namibië en met de steun van Canada, de VS, Australië en Nieuw-Zeeland (niet toevallig landen met zowel belangrijke inheemse bevolkingen én grote multinationals actief in de mijnbouw), uitstel gevraagd heeft. De groep wil meer dan 25 amendementen doorvoeren, waardoor kernpunten zoals bepalingen over zelfbeschikking, grondbezit en beheer van de natuurlijke rijkdommen, weer op de helling gezet worden. Toch is het nog de bedoeling de Verklaring voor september 2007 ter stemming voor te leggen. (adw)
http://www.iwgia.org
http://www.servindi.org

Conventie 169


Het meest aangewezen instrument waarover inheemse gemeenschappen vandaag beschikken om hun rechten te verdedigen, is Conventie 169 Over Inheemse en Tribale Volkeren van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Die werd in 1989 goedgekeurd en is sinds 1991 van kracht. Dit internationaal juridisch instrument geeft inheemse volkeren de mogelijkheid om de erkenning af te dwingen van hun cultuur en leefwijze, maar ook van de territoria die ze traditioneel bewonen. Volgens deze Conventie zijn ondernemingen of regeringen verplicht de gemeenschappen grondig te informeren over en te betrekken bij beslissingen over het gebruik van natuurlijke rijkdommen op hun territoria en is het verboden deze gemeenschappen tegen hun wil te verhuizen. De Conventie is niet afdwingbaar, maar kan wel voor internationale druk en blaam zorgen.
De Conventie werd onder andere ingeroepen om internationale ruchtbaarheid te geven aan het project van het Canadese mijnbedrijf Montana voor de open goudmijn Marlin in San Marcos, Guatemala. Zonder voorafgaande informatie of consultatie van de lokale gemeenschappen is het bedrijf zich daar, met gebruik van geweld, in de streek komen vestigen terwijl uit consultaties bleek dat 95 procent van de bevolking tegen het project was. Montana krijgt van de Wereldbank / International Finance Corporation (IFC) een lening van 45 miljoen dollar. Nochtans heeft de Wereldbank enkele jaren geleden een Extractive Industries Review (EIR) laten uitvoeren over de impact van mijnbouw. Dat onderzoek noemt het recht van de gemeenschappen op informatie en politieke participatie een van de prioriteiten, en dat betekent ook dat bedrijven de goedkeuring moeten vragen van de betrokken bevolking. Internationale ngo’s als Miserior en Fian vragen dan ook zowel aan de Guatemalaanse regering als aan de Wereldbank coherentie in hun beleid, en dus een opschorting van de vergunning voor Montana. (adw)
http://www.ilo.org/
http://www.glamis.com/properties/guatemala/marlin.html

Spanje wil met geweten in het reine komen


Half februari ondertekende de Spaanse regering Conventie 169 van de ILO en in opvolging hiervan maakte ze half mei haar nieuwe strategie voor samenwerking met inheemse gemeenschappen bekend. Spanje zette die stap op de zesde zitting van het Permanente Forum voor Inheemse Kwesties, om op die manier zijn erkenning te geven aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Inheemsen, die voorlopig alleen is goedgekeurd door de Mensenrechtenraad van Genève.
Volgens Rafael Soriano, directeur van het Spaanse Agentschap voor Internationale Samenwerking, bevoegd voor inheemse zaken, is dit slechts het begin voor een meer intense ondersteuning. De ondertekening van de Conventie betekent volgens Soriano dat Spanje in elk samenwerkingsproject de inheemse bevolking grondig zal informeren en consulteren, geen projecten zal doorvoeren zonder de goedkeuring van de betrokken gemeenschappen en rekening zal houden met de eigen visie van deze gemeenschappen op sociale en economische ontwikkeling.  
De inheemse gemeenschappen waarop dit strategisch plan van Spanje gericht is, wonen in Colombia, Peru, Ecuador, Bolivia, Guatemala en Chiapas (Mexico), voor Latijns-Amerika. Daarnaast zullen ook projecten opgezet worden in Namibië, de Filipijnen, Vietnam en Noord-Afrika. (adw)

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.