Internationale belastingen

• 1. Van denkoefening naar eerste voorbeeld
• 2. De beweging mondialiseert
• 3. België te passief?

Van denkoefening naar eerste voorbeeld

Het idee om internationale taksen te heffen als alternatieve financieringsbron voor ontwikkelingssamenwerking heeft de voorbije jaren een lange weg afgelegd van puur wensdromen naar een idee dat hier en daar al in praktijk wordt gebracht.
Enkele jaren geleden nog streden Belgische ngo’s hard voor de invoering van de Tobintaks, een internationale belasting op het wisselen van geld. De Amerikaanse Nobelprijswinnaar economie James Tobin bedacht de naar hem genoemde heffing eind jaren zeventig met de bedoeling zo speculatie te ontraden en muntcrisissen te voorkomen. De opbrengst van de taks was voor Tobin maar van secundair belang, maar hij wees destijds al naar ontwikkeling als mogelijke bestemming.
In de jaren negentig, die geteisterd werden door veel financiële crisissen, haalden de VN Tobins idee weer van onder stof. Het Franse maandblad Le Monde Diplomatique richtte in 1997 met Attac zelfs een vereniging op die haar naam dankt aan de Tobintaks.
In België schaarde een groot deel van het middenveld zich achter de taks. Hun actie culmineerde, ondanks de subtiele weerstand van de minister van Financien Didier Reynders, in de zogenaamde Belgische wet op de Tobintaks van 2004, die België ertoe verbindt de taks in te voeren van zodra ook de andere landen van de Eurozone dat doen. Daarmee was het maximaal haalbare in België gerealiseerd. ‘We hebben dan geprobeerd de Tobintakswet te exporteren via actie in andere Europese landen en het Europees parlement, maar dat vlotte niet echt’, bekent Erik Goeman, woordvoerder van Attac-Vlaanderen.
In 2004 stelde de Franse president Jacques Chirac dat er nood was aan meer voorspelbare geldbronnen om de millenniumdoeldstellingen (MDG’s) te bereiken. Alle landen van de wereld onderschreven in 2000 die MDG’s die tegen 2015 de armoede in de wereld moeten halveren. ‘Frankrijk maakte toen budgettair zware tijden door en had het moeilijk om extra geld vrij te maken voor de MDG’s’, stelt Olivier Henin van het kabinet van minister Reynders.
En dus liet Chirac door zijn administratie het terrein van vernieuwende financiering verkennen. Een van de conclusies was dat internationale belastingen voor een meer constante geldstroom kunnen zorgen.
Op de VN-top van september 2005, naar aanleiding van vijf jaar MDG’s, maakten Frankrijk, Brazilië, Spanje en Chili zich sterk voor innovatieve geldbronnen. Daarbij werd niet zozeer aan Tobin- dan wel aan luchtvaarttaks gedacht. Frankrijk voerde midden 2006 een belasting op vliegtuigtickets in. Ook Chili voerde een taks in op internationale vluchten.
14 landen verklaarden zich ondertussen akkoord met het principe van zo’n taks. Vorig jaar werd beslist dat de opbrengst van die luchtvaarttaksen naar Unitaid gaat, een aankoopfonds voor geneesmiddelen tegen aids, malaria en tbc via vernieuwende financieringsmechanismen. Unitaid verwacht in 2007 al 300 miljoen dollar.
Rudy Demeyer van 11.11.11: ‘We hebben moeite met de wat paternalistische kijk op ontwikkeling van Unitaid. Hun slogan you fly, I live, thank you stoort ons.’
Nog in 2006 richtten 39 landen in Parijs de Pilootgroep rond Solidariteitsheffingen voor Ontwikkeling op. Onder andere de invoering van een taks op geldtransacties ligt daar weer op tafel. De pilootgroep kwam samen in Frankrijk, Brazilië en recent weer in de Noorse hoofdstad Oslo. 
Zegt Rudy Demeyer, hoofd van de studiedienst van 11.11.11: ‘Dit blijft een semi-officieel gebeuren. Voordeel daarvan is dat wij daar als ngo’s ook het woord krijgen. Toch moet de groep proberen opnieuw contact te krijgen met het officiële VN-proces. De top van Doha in 2008 over de financiering voor ontwikkeling is daartoe een uitgelezen kans.’ (jvd)
www.innovativefinance-oslo/no
www.unitaid.eu

De beweging mondialiseert

Op het Wereld Sociaal Forum van 2005 werd een mondiaal netwerk voor een taks op munttransacties opgestart. Net als destijds in België moet op internationaal niveau de kritiek weerlegd worden dat zo’n taks technisch niet uitvoerbaar is.
Die discussie vlot nu iets beter omdat de beweging voor de taks veel knowhow heeft vergaard, en omdat nogal wat mensen met een achtergrond in de financiële sector helpen om de technische tegenargumenten te ontkrachten.
Avinash Persaud, voormalig hoofd muntresearch bij zakenbank JP Morgan, bijvoorbeeld, zegt duidelijk dat de reden waarom de taks zo’n weerstand oproept, puur politiek is: ‘Gezien de omvang en rendabiliteit van de financiële sector hoeft het ons niet te verbazen dat de sector een van de sterkste lobby’s heeft.’
Het mondiaal netwerk is niet tegen een luchtvaarttaks maar ‘we vrezen dat die taks gebruikt zal worden om de discussie over de Tobintaks te stoppen. Dat willen we niet’, zegt Erik Goeman van Attac-Vlaanderen. Daar zijn goede argumenten voor: Persaud wijst erop dat de luchtvaartsector maar een fractie van de winst maakt van de banksector, die in 2005 aftikte op 100 miljard dollar winst. ‘Beide sectoren bloeien dankzij de mondialisering. Is het dan niet normaal dat ze iets terugdoen voor diegenen die vooralsnog niet winnen of zelfs verliezen bij de mondialisering?’
Toch zijn er meningsverschillen binnen de beweging: de Belgen blijven pleiten voor een Tobintaks die niet enkel geld opbrengt maar ook bijdraagt tot stabiliteit van de geldmarkt én voor meer zicht en dus politieke controle op ’s werelds geldstromen zorgt. Duitse en Engelse activisten pleiten voor een heel lage Tobintaks van 0,<//a>005 procent, die het geldverkeer absoluut niet stoort, maar wel geld opbrengt. (jvd)
www.cttcampaigns.info/

België te passief?

Erik Goeman (Attac-Vlaanderen) en Rudy Demeyer (11.11.11) waren ontgoocheld over de passieve houding die Belgische vertegenwoordigers aannamen op de laatste bijeenkomst van de Pilootgroep rond Solidariteitsheffingen voor Ontwikkeling in Oslo.
‘Ons land heeft als enige ter wereld een echte wet op de Tobintaks. Toch waren onze vertegenwoordigers tijdens de zitting over een taks op munttransacties onzichtbaar in Oslo. Ze beweerden geen mandaat te hebben’, stellen Demeyer en Goeman unisono.
MO* vroeg het kabinet van minister van Financiën Reynders om een reactie. Olivier Henin: ‘Wij werden lid van de pilootgroep om onze steun te betuigen en om de evoluties op de voet te volgen. Wij spelen een actieve rol in de discussie over geld voor ontwikkeling want België gaf de voorbije jaren meer geld uit voor ontwikkelingshulp. Ook inzake solidariteitsheffingen waren we actief. Het is minister Reynders die een onderzoek naar de Tobintaks gevraagd heeft op de Ecofinraad van najaar 2001. Hij heeft de goedkeuring van de Belgische Tobintakswet ook aangekondigd op alle belangrijke internationale fora. Het probleem is dat we systematisch alleen stonden. Je kan dat niet blijven herhalen. Als de ngo’s vinden dat we passief waren in Oslo, is dat hun appreciatie. Ik kan er niet over oordelen want ik was er niet.’ (jvd)