Interview met Noureddine Farihi

De genomineerden voor de beste interculturele televisie zijn Anders Getoond (Kanaal Z), Chirurgen (Vitaya), Diva’s, (niet uitgezonden), Peking Express (VT4), Rwina (VRT), Man Bijt Hond, VRT (Woestijnvis), So you think you can dance (VTM) en Super 8 (Acht). De prijs is een spiegel van mozaïek en wijst erop dat media de interculturaliteit in de samenleving nog steeds niet weerspiegelen.
Al sinds de jaren negentig horen we dat er iets mis is met de beeldvorming over allochtonen. Allochtonen worden ondervertegenwoordigd, luidt het. De 52-jarige Noureddine Farihi is al jaren actief als Marokkaans-Vlaamse acteur in de wereld van theater en televisie. In 1988 vroeg de Zwarte Komedie hem om mee te spelen in een stuk van Tahar Ben Jelloun. Tot 2003 maakte hij deel uit van hun vaste gezelschap. Tegelijkertijd speelde hij gastrollen in Flikken en Spoed. Hij woont nu 31 jaar in België.
Vindt u de diverse personages die je dagdagelijks tegenkomt in onze interculturele samenleving terug in film en tv?
Heel weinig. Men heeft nog te veel schrik voor de kijkcijfers. Eigenlijk zouden alle artiesten en alle spelers binnen de media deze zaak moeten behartigen. De media zouden een weerspiegeling moeten zijn van de samenleving. Zij zouden die diversiteit moeten tonen zoals ze is.
Er zijn allochtonen die klootzakken zijn. Maar net als bij Vlamingen zijn er voor elke slechte allochtoon negen fantastische allochtonen die hard werken en hun steentje willen bijdragen aan deze samenleving. Mensen die hier graag werken en wonen. Zij betalen belastingen net als iedereen. Die gewone mensen zouden we moeten tonen.
Waarom zouden de tv-zenders hiermee kijkers verliezen?
Het probleem stelt zich niet alleen voor televisie maar ook voor theater. We hebben binnen Vlaanderen, en ik zie mijzelf ook als Vlaming, een conservatieve mentaliteit. We houden niet van verandering. Alles moet blijven zoals het is. Het heeft dus niet zozeer te maken met het tonen van allochtonen zelf maar met het tonen van iets nieuws. Iedereen heeft schrik voor zijn broodwinning, ook binnen de media. Daarom spelen theatermakers en producers op veilig.
Denkt u dat uw rol als Mo in Thuis iets heeft losgemaakt bij de jonge allochtonen?
Ik hoop dat sommige jongeren gaan zeggen: ‘Dat wil ik ook doen! Wat moet ik doen? Welke weg moet ik volgen?’ Ik hoop dat dit hen motiveert en de ambitie geeft om iets te bereiken. Maar daarvoor zullen ze hard moeten studeren en werken. Door te doppen, door vroegtijdig de school te verlaten of bij de pakken te blijven zitten zal je er in België niet geraken.
Denkt u dat allochtone kijkers zichzelf terugvinden in Mo uit Thuis?
Of iemand zich identificeert met een bepaald personage staat los van huidskleur. In eerste instantie zal een Marokkaanse Vlaming zich misschien meer aangetrokken voelen door het personage van Mo. Het trekt de aandacht, waardoor hij begint te kijken. Maar naarmate hij blijft kijken, zal hij ook sympathie krijgen voor de andere personages. Ik ken veel allochtonen die bijvoorbeeld Frank uit Thuis fantastisch vinden. Gaandeweg gaan mensen zich toch meer associëren met de persoonlijkheid van een acteur dan met zijn huidskleur of afkomst.
Kan een acteur een actieve rol spelen in het veranderen van de beeldvorming over allochtonen?
Jazeker. Cineasten gaan schrijven in de richting van hun acteurs en bijgevolg gaat de aanwezigheid van die acteur en zijn visie de cineast helpen om een beter beeld neer te zetten. Regisseurs vragen altijd naar mijn ideeën en ze houden ook rekening met mijn invalshoek. Ik geloof dan ook dat de wereld van theater, film en televisie een grote rol kan spelen in de verandering van de beeldvorming over allochtonen. Door zich in te leven in allochtone personages leren de kijkers de psychologie en de persoonlijkheid van die personages kennen. 
Toch worden allochtonen nog vaak op een negatieve manier voorgesteld.
Eigenlijk is dat niet belangrijk. Het belangrijkste is dat er een beeld wordt getoond. Of dit nu negatief of positief is. Ook uit het tonen van gebreken kan je iets leren. Allochtonen afbeelden als heiligen is ook geen juiste weegave van de realiteit. Sommigen worden misschien kwaad omdat ze negatief worden afgeschilderd, maar anderen vinden het best wel leuk. Zij zeggen: ‘Hey, daar herken ik iets in. Inderdaad, dat is een gebrek en daar zou iets aan mogen veranderen.’
En ondertussen wordt er eens iets anders getoond dan de vertrouwde blanke Vlaming. Wat mij betreft moet je allochtonen niet met handschoenen behandelen, alsof ze van porselein zouden zijn. Je moet ze niet minder goed, maar ook niet beter voorstellen dan ze zijn. Trouwens, volgens mij worden mensen dat negatieve beeld van de allochtoon op den duur ook beu en wordt het op termijn gewoon niet meer interessant.
We zien nog steeds zeer weinig allochtonen op het beeldscherm. Waaraan ligt dat volgens u?
Voor een groot gedeelte ligt de verantwoordelijkheid bij de allochtonen zelf en voor een kleiner gedeelte bij de Belgische samenleving. De integratie van de eerste generatie migranten werd verwaarloosd. In het begin hadden de migranten geen begeleiding. Ze werden eigenlijk aan hun lot overgelaten in een wereld die voor hen nieuw was. Ze wisten niet hoe de Vlaamse maatschappij in elkaar zat. Het was hen niet duidelijk dat men behoort te investeren in zijn kinderen en hun scholing opdat die kinderen een taak binnen die samenleving kunnen vervullen. Ze zaten vaak nog met de idee dat de toekomst in hun thuisland ligt. Hun kinderen hebben eigenlijk geen band met dat thuisland. Een emotionele band wel maar au fond zijn ze Vlaming, Belg.
Sinds enkele jaren wordt er wel in hen geïnvesteerd. Ze komen in de spotlight te staan. Maar ze zijn daar nog niet klaar voor. Er zijn een aantal generaties verloren gegaan. Jarenlang mochten de allochtonen hier komen om te werken, om de jobs te doen die door Vlamingen niet werden ingevuld. Maar een rol spelen op de televisie behoorde niet tot de mogelijkheden. Nu kan dat wel, maar de jongeren zijn daar niet op voorbereid.
Je kan dat niet forceren maar je kan wel de middelen geven en de deuren openzetten. Hoe meer allochtonen langer gaan studeren en de juiste kwalificaties behalen, hoe meer we ze zullen zien in de media. Wanneer deze mensen kansen krijgen om zich te ontwikkelen als acteur, regisseur, producer, scriptschrijver of programmamaker, zal dit zich ook weerspiegelen in wat we op tv te zien krijgen. Dit groeiproces zal op termijn een grotere acceptatie met zich meebrengen.
Zijn er programma’s die er wel in slagen om die diversiteit in beeld te brengen?
Er is goede wil. Iedereen probeert tegenwoordig iets te veranderen. Maar vaak vinden regisseurs de juiste mensen niet. Allochtone acteurs zijn nog steeds dun gezaaid.
Dus moet je wachten tot er binnen vijf tot tien jaar allochtonen zijn die de juiste opleiding hebben. Die zullen worden aangenomen voor hun kwaliteiten. Het gaat in de mediawereld al lang niet meer om origine of huidskleur. Ik heb er zelf ook niet voor moeten vechten als allochtoon. Wanneer ik werk, vergeet ik mijn huidskleur en voel ik me volledig geaccepteerd.
Wat zijn uw toekomstplannen?
Ik ben op dit moment aan het schrijven aan een kortfilm. Voorlopig ben ik nog aan het aftasten hoe die wereld in elkaar zit. Als mijn kortfilms mensen dichter bij elkaar kunnen brengen, vind ik dat fantastisch maar in eerste instantie gaat het mij om het verhaal. Als dit leidt tot een grotere acceptatie van de diversiteit, is dat mooi meegenomen. En natuurlijk zal ik proberen te werken met mensen van verschillende origine.
Daarnaast maak ik ook muziek. De band heet Trancefusion en brengt Marrokaanse blues. 600 jaar geleden werden de slaven uit zwart-Afrika naar Marokko overgebracht en die hebben hun muzikaal repertoire meegenomen. Vandaag maakt die muziek nog steeds een belangrijk deel uit van de Marokkaanse cultuur. Dit gaan we binnenkort brengen voor een Vlaams publiek.
Verrekijkers - Dieter Wijffels