Interviews gefolterde Salvadoranen na 27 jaar gepubliceerd

Het boek La tortura en El Salvador (Foltering in El Salvador) bevat getuigenissen van 270 slachtoffers die in 1986, in volle burgeroorlog, geïnterviewd zijn door de Mensenrechtencommissie van El Salvador (CDHES), een niet-gouvernementele organisatie.

Meer dan 40 foltertechnieken

De meeste interviews vonden plaats in de gevangenis La Esperanza, ten noorden van San Salvador, en werden afgenomen door CDHES-leden die eveneens vastzaten en gefolterd werden. In La Esperanza zaten de politieke opposanten van het extreemrechtse regime.

“Door de repressie in de jaren tachtig was het onmogelijk om het document destijds te publiceren, maar het ziet nu eindelijk het licht”, zegt CDHES-directeur Miguel Montenegro, zelf ook een slachtoffer. Na de burgeroorlog was er geen geld voor de publicatie.

Via getuigenissen en beschrijvingen zijn ook tekeningen gemaakt van meer dan veertig foltertechnieken.

De Salvadoraanse burgeroorlog duurde van 1980 tot 1992 en kostte aan 75.000 mensen het leven. Achtduizend mensen raakten vermist.

James Steele

Het CDHES-rapport verschijnt kort na de onthulling door de BBC en The Guardian dat de Amerikaanse officier James Steele, die in El Salvador actief was geweest in de jaren tachtig, later naar Irak is gestuurd. Daar zou hij technieken hebben toegepast die hij in El Salvador had ontwikkeld of toegepast.

Ook de jonge Salvadoraanse Vereniging voor Overlevenden van Foltering (ASST) is bezig met een onderzoek naar de folteringen tijdens de burgeroorlog. Het wil klaarheid brengen in wat precies gebeurd is en concrete zaken aanklagen bij de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie.

“Die schendingen blijven ongestraft, en zolang dat het geval is, blijft het risico bestaan dat ze in de toekomst opnieuw gebeuren”, zegt voorzitter Carlos Santos. Samen met medestudent Fabricio Santín werd hij in 1983 opgepakt en gefolterd in de oostelijke stad San Miguel. De twee belandden uiteindelijk in La Esperanza.

De Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie verklaarde vorig jaar al een klacht ontvankelijk die door twee ASST-leden, onder wie Santos, was ingediend. Santos klaagt ook de huidige centrumlinkse regering aan omdat die de folteringpraktijken van destijds niet wil onderzoeken.

Beelden op ware grootte

Sinds september vorig jaar trekken Santos en Santín het land rond met de tentoonstelling Nunca más en El Salvador (Nooit meer in El Salvador). Aan de hand van beelden in papier-maché op ware grootte toont ze de foltertechnieken die het regime tijdens de burgeroorlog heeft toegepast. “Sommige beelden zijn schokkend, maar we willen ze tonen om te vermijden dat dit zich herhaalt”, zegt Santín.