Iraakse gevangenen van de regen in de drop

In afwachting van hun terugtrekking in 2011 zijn de Amerikaanse troepen volop bezig met de overdracht van gevangenen aan het beruchte Iraakse gevangenissysteem. Volgens Amnesty zijn op tweehonderd gedetineerden na al alle gevangenen overgedragen, zonder garanties tegen foltering of mishandeling.
“De Iraakse veiligheidsdiensten zijn verantwoordelijk voor systematische schendingen van de rechten van gevangenen en ze hebben dat ongestraft kunnen doen”, zegt Malcolm Smart, directeur van Amnesty voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika. “Toch stelt de Amerikaanse overheid, die zelf een magere reputatie heeft op het vlak van rechten voor gevangenen, duizenden mensen bloot aan een waaier van illegaliteit, geweld en misbruik.”
Ondanks verschillende vonnissen van Iraakse rechtbanken en een amnestiewet uit 2008 blijven zo’n dertigduizend mensen onwettig opgesloten. De recent overgedragen gevangenen kijken aan tegen nieuwe gevaren in Iraakse gevangenissen, zegt Amnesty. In april bracht de organisatie nog het bestaan aan het licht van een geheime gevangenis in Bagdad waar “systematisch en routineus” gefolterd. Amnesty kon toen 42 gevangenen interviewen, die steeds dezelfde verhalen deden over slagen, schoppen, elektrische schokken, zweepslagen en seksueel misbruik.

Medeplichtig

“Door gevangenen over te dragen aan Iraakse instellingen waar ze duidelijk gevaar lopen op foltering en andere mishandelingen, zijn de Amerikaanse strijdkrachten mogelijk medeplichtig en verbreken ze hun internationale verplichtingen ten opzichte van de gevangenen.”
De meerderheid van de gevangenen zijn soennieten die ervan verdacht worden samen te werken met gewapende groepen tegen de Amerikaanse strijdkrachten en de Iraakse overheid. Maar in het recente rapport heeft Amnesty het ook over honderden sjiieten die ervan verdacht worden het al-Mahdileger te steunen, een groep die zicht tot voor kort gewapend verzette  tegen de bezetting.

Internationale verdragen

In het rapport ‘New Order, Same Abuses: Unlawful detentions and torture in Iraq’, dat maandag werd gepubliceerd, roept Amnesty Irak op om de verschillende internationale verdragen te ratificeren die de rechten van gevangenen beschermen. Daartoe behoren het Statuut van Rome, waarin het Internationaal Strafhof wordt opgericht, en de Additionele Protocollen bij de Conventie van Genève.
“De Iraakse overheid moet nu, op het moment waarop de gevangenen worden overgedragen, duidelijke en beslissende actie ondernemen,” zegt Smart. “Zo kan ze tonen dat ze de politieke wil heeft om de mensenrechten van alle Irakezen te beschermen, in lijn met de internationale verplichtingen, en de folteringen en andere grove schendingen van de rechten van gevangenen te stoppen.”
“Gevangenen die voor lange periodes worden vastgehouden zonder duidelijke tenlastenlegging en zonder proces, moeten vrijgelaten worden of snel berecht worden, zoals de internationale regels opdragen.”