Iraans aanbod over uitlevering kopstukken al-Qaeda verdeelt Amerikaanse regering

Volgens een aantal Amerikaanse ambtenaren heeft Iran aangeboden drie
belangrijke leiders van al-Qaeda uit te leveren en zou het ook nog drie
andere topverdachten van terrorisme kunnen aanbieden. In ruil daarvoor zou
het Amerikaanse leger voorgoed een eind moeten maken aan de activiteiten
van de Mujahedin el Khalq (MEK), een in Irak gevestigde Iraanse
rebellengroep die op de officiële terroristenlijst van het ministerie van
Buitenlandse Zaken staat. Maar sommige voorstanders van de harde lijn uit
het Pentagon en uit kringen van vice-president Dick Cheney vinden die prijs
te hoog. Zij menen dat de MEK nog behulpzaam kan zijn om te komen tot een
verandering van bewind in Irak, een land dat bovenaan prijkt op de ‘as van
het kwaad’ en dat de afgelopen maanden ook zijn kernwapenprogramma zou
hebben uitgebreid.

Het Iraanse aanbod is deze week besproken op de ranch van president Bush in
Texas, waar minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, vice-president
Cheney en de leider van het Pentagon Donald Rumsfeld op bezoek kwamen. Iran
heeft bevestigd dat het drie al-Qaeda-leiders gevangen houdt: Seif el-Adel,
de nummer drie van het netwerk en de leider van de militaire operaties;
woordvoerder Suleiman Abu Gheith en Saad bin Laden, de derde zoon van Osama
bin Laden. Washington gelooft ook dat Teheran drie andere gezochte personen
in hechtenis houdt: Abu Hafs, een belangrijk activist van al-Qaeda die
bekend staat als ‘de Mauritaniër’, Abu Musab Zarqawi, die een sleutelrol
zou spelen in de contacten tussen al-Qaeda en de voormalige Iraakse
president Saddam Hussein en wellicht ook Mohammed al Masri, een aanhanger
van al-Qaeda die actief zou zijn in Oost-Afrika.

Als Washington ook maar de helft van deze kerels in handen krijgt, zou dit
de grootste stap vooruit zijn sinds de val van Afghanistan in de strijd
tegen al-Qaeda, meent een Amerikaans ambtenaar die anoniem wil blijven.
Als we ze allemaal te pakken krijgen, zou dat een enorme doorbraak
betekenen. Buitenlandse Zaken wil dat de regering bij Iran aandringt op
het best mogelijke akkoord en zou naar verluidt zelf toestemming hebben
gekregen om twee weken geleden een vergadering te beleggen met de Iraniërs.
Er zijn geen bilaterale betrekkingen meer tussen Washington en Teheran
sinds de gijzeling in de Amerikaanse ambassade in 1980. Het voorbije jaar
waren er wel wat geheime ontmoetingen, maar ook die zijn half mei stopgezet
nadat haviken in de Amerikaanse regering stelden dat de terroristische
aanslagen op Amerikaanse en andere buitenlandse doelwitten in Saudi-Arabië
van 12 mei waren opgezet van op Iraans grondgebied, vermoedelijk met
instemming van leden van de Iraanse regering.

De voorstanders van de harde lijn zouden gekant zijn tegen een akkoord met
Teheran. Zij zien Iran niet alleen als een land dat het terrorisme
financiert en van plan is kernwapens te verwerven, maar ook als een
wankelende dictatuur die gemakkelijk kan worden omvergeworpen door een
volksopstand, met verborgen Amerikaanse steun of zelfs een militaire
interventie. De haviken krijgen de steun van de Israëlische
Likoed-regering, die Washington al voor de oorlog in Irak heeft gevraagd
Iran aan te pakken.

De Iraanse rebellengroep waar alles om draait, de MEK, ontstond aan het
eind van de jaren 1960 als een beweging tegen de sjah, maar verbrak alle
banden met de leiders van de islamitische republiek na de revolutie van
1978-1979. Tijdens de Iraans-Iraakse oorlog kreeg de beweging eigen bases,
tanks en andere zware wapens van Saddam Hoessein. Tijdens zijn bewind mocht
zij al dit wapentuig behouden en gebruiken bij aanvallen tegen Iran, maar
ook om Saddam te helpen onrust te onderdrukken, vooral tijdens de
Golfoorlog van 1991. Tijdens de beginfase van de Irakoorlog eerder dit jaar
bombardeerden Amerikaanse troepen de basis van de MEK, maar naarmate
Washington meer greep kreeg op Irak werd een staakt-het-vuren en
uiteindelijk een overgave onderhandeld. De MEK mocht de meeste van haar
wapens behouden en hoewel de groep op de Amerikaanse lijst van
terroristische organisaties staat en ondanks de eisen van Teheran om de MEK
volledig te ontmantelen, mocht de MEK zelf radioprogramma’s naar Iran
blijven zenden.

De meeste Irankenners menen dat de groep helemaal geen aanhang kent in het
land en dat de MEK daar vooral wordt veracht omwille van het
bondgenootschap met Saddam Hoessein tijdens de Iraans-Iraakse oorlog.
Volgens analisten zou een Amerikaans akkoord met Iran het toenemend
scepticisme in de islamitische wereld de kop indrukken en bevestigen dat
al-Qaeda inderdaad het belangrijkste doelwit was van Bush’ oorlog tegen het
terrorisme en niet alleen een voorwendsel voor een grote interventie in het
Midden-Oosten om het Amerikaanse en Israëlische overwicht in de regio te
verzekeren. Onze prioriteit moet uitgaan naar al-Qaeda, en als wij de
Iraniërs op tactische wijze bereid vinden om enkele hooggeplaatste
al-Qaeda-activisten uit te leveren, moeten we dat ook doen, meent Flynt
Leverett, tot dit jaar Midden-Oostenexpert van de Nationale
Veiligheidsraad. De analisten menen ook dat de ontbinding van de MEK zou
helpen aantonen dat Washington geen dubbele normen hanteert voor
verschillende terroristengroeperingen, afhankelijk van hun nut. Maar het
Pentagon zou niet geneigd zijn harder op te treden tegen de MEK, omdat
sommige ambtenaren menen dat de groep toch nog nuttig zou kunnen.