Iraanse Nobelprijswinnares bereidt zich voor op arrestatie

De Nobelprijswinnares verklaarde zondag dat ze niet voor de gevreesde rechtbank wil verschijnen omdat haar dagvaarding niet wettelijk is. Bovendien vecht ze de legitimiteit van het Revolutionair Hof aan. “In dit land is alles mogelijk”, antwoordde Ebadi op de vraag of ze gearresteerd zou worden. Het Revolutionair Hof, dat waakt over de nationale veiligheid, veroordeelde in het verleden al verschillende politieke dissidenten.

Of er een aanklacht tegen Ebadi is, is nog steeds niet duidelijk. De dagvaarding die Ebadi vorige week vrijdag ontving, vermeldde enkel dat ze binnen de drie dagen voor het Revolutionair Hof diende te verschijnen. De brief vermeldde dat het om een verhoor ging en dat haar afwezigheid kon resulteren in een gevangenisstraf. Die gang van zaken is “erg ongewoon”, zegt Ebadi. Ik ben van mening dat het Revolutionair Hof het principe van onpartijdigheid heeft geschonden. Ik hoop dat de andere rechtbanken mij daarin volgen.”

“De Iraanse regering moet ten minste vermelden wat de wettelijke basis van de Ebadi’s dagvaarding is”, zegt Sarah Leah Whitson, de Midden-Oostendirecteur van Human Rights Watch (HRW). Volgens de mensenrechtengroep gaat het om “een onverhulde poging van de Iraanse regering om één van de weinige resterende stemmen voor de mensenrechten in Iran het zwijgen op te leggen. Als zelfs een Nobelprijswinaar bedreigd kan worden, dan is niemand meer veilig.”

De 57-jarige Ebadi won vorig jaar de Nobelprijs voor de Vrede voor haar verdediging van de rechten van vrouwen en meisjes in Iran. Sindsdien kreeg ze tal van doodsbedreigingen van islamitische fundamentalisten.

Ebadi was tot de aan de Iraanse revolutie in 1979 zelf rechter – de eerste vrouw in die functie in Iran. Sinds haar afzetting zet ze zich als advocate in voor mensenrechten en de positie van vrouwen in Iran. De jongste maanden verdedigde ze webloggers en journalisten die het slachtoffer werden van vervolging en opsluiting door de conservatieve clerus. Sinds de parlementsverkiezingen van februari 2003 is er volgens HRW sprake van een intensieve repressiegolf tegen dissidente media. Tientallen hervormingsgezinde kranten en tijdschriften werden gesloten.

Volgens Neil Hicks van de mensenrechtengroep Human Rights First (HRF) heeft de dagvaarding alles te maken met de aanhoudende spanningen tussen Iran en de VS. “Het is geen toeval dat de dagvaarding er kwam de dag nadat de EU de gesprekken met de Iraanse regering hervatte. De conservatieve krachten in de regering willen geen genormaliseerde relaties met het Westen. Ze weten dat dit soort provocaties spanningen veroorzaken.”

Iran tekende onlangs een belofte aan Groot-Brittannië, Duitsland en Frankrijk om geen verrijkt uranium meer te produceren. Die splijtstof kan gebruikt worden voor kernwapens. De regering van president George W. Bush is ervan overtuigd dat Teheran nog steeds een atoomwapenprogramma heeft. Het magazine The New Yorker onthulde zondag dat de Amerikaanse regering sinds de zomer doelwitten in kaart brengt voor mogelijke bombardementen op Iran tijdens Bush’ tweede ambtstermijn.

Bush zei vrijdag erg bezorgd te zijn over Ebadi’s dagvaarding. De Amerikaanse president beloofde dat hij de zaak nauwlettend in het oog zal houden. De hervormingsgezinde Iraanse president Mohammad Khatami reageerde scherp op de Amerikaanse ‘inmenging’. Iran heeft van de Verenigde Staten geen lessen inzake mensenrechten te ontvangen, zei Khatami. Zeker niet “nu ze zich moeten verantwoorden voor misdaden in de Iraakse Abu Ghraib-gevangenis en onophoudelijk mensen vermoorden in de naam van vrede en democratie.” De Iraanse president beloofde “persoonlijk de veiligheid (van Ebadi) te garanderen zodat ze in alle vrijheid haar activiteiten kan verder zetten.” Khatami zag “geen probleem van betekenis” in haar dagvaarding. (MM/PD)