Irak en Afghanistan lichtpunten in VS-mensenrechtenrapport

Het ruim 2500 pagina’s tellende rapport geeft doorgaans een getrouwe en complete weergave van de mensenrechtensituatie in de wereld, maar houdt weinig verband met de door de VS gevoerde politiek, zo stelt de Amerikaanse afdeling van Amnesty International. Amnesty vreest voor een nieuwe oprechtheidskloof, waarbij geallieerden mogen doen wat ze willen terwijl tegenstanders op grond van mensenrechtenschendingen worden aangepakt. Heel wat buitenlandse regering komen in de verleiding bij de VS een wit voetje te halen door samenwerking in de strijd tegen het terrorisme in plaats van door een verbetering van de mensenrechten.

Sommige autoritaire regimes in het Midden-Oosten, Centraal-Azië en China proberen hun oude repressie nu verkopen als onderdeel van de strijd tegen het terrorisme, zo geeft het rapport zelf toe, Amerikaanse politici hebben de pogingen om mensen die vrij voor hun mening uitkomen te brandmerken als terrorist steeds veroordeeld.

In de inleiding krijgen vooral Afghanistan en Irak lof toegezwaaid. Afghanistan omdat de Loya Jirga er koos voor een gematigde grondwet en Irak omdat de bevrijding door coaltitietroepen in april een einde maakte aan de ernstige mensenrechtenschendingen van het regime van Saddam Hoessein. Het aanhoudende geweld van krijgsheren op het Afghaanse platteland, die tot voor kort op Amerikaanse steun konden rekenen, wordt niet vermeld. Een belangrijke vergetelheid, zo vindt Human Rights Watch. Ook de misbruiken vanwege Britse en Amerikaanse soldaten worden niet vermeld.

In de rest van Azië krijgt China ervan langs voor zijn behandeling van Tibet, Hongkong en de islamitische Oeigoeren-minderheid. Noord-Korea blijft een van de meest inhumane regimes op aarde en Birma viel in negatieve zin op door de arrestatie van oppositieleidster Aung San Suu Kyi. In de Nepalese burgeroorlog tussen de monarchie en de maoïsten hebben beide partijen boter op het hoofd, al zijn de schendingen van de rebellen erger. Ook Cambodja, Vietnam en Indonesië krijgen slechte punten, het laatste land omwille van de toestand in Atjeh.

Opvallend is de harde kritiek tegenover Rusland en Israël. Vladimir Poetin krijgt het verwijt in Tsjetsjenië oneerlijke verkiezingen te hebben georganiseerd en onrechtmatig druk uit te oefenen op de media, de oppositiepartijen en ngo’s. Israël moet zich verantwoorden voor de aanhoudende misbruiken en het overmatige geweld van de veiligheidstroepen, de bombardementen en de raids op gebieden waar Palestijnse burgers wonen en de vernietiging van huizen en eigendom. In Qatar, Jemen, Oman, Marokko, Jordanië en Egypte zien de VS tekenen van democratische verandering. Iran moet het ontgelden voor de manier waarop de oppositie, inclusief hervormingsgezinde parlementsleden, wordt lastiggevallen.

Ook op het Afrikaanse continent ontwaart het State Department tekenen van hoop: vredesakkoorden in Burundi en Liberia, een verbetering in de doorgaans rampzalige toestand in de Democratische Republiek Congo, corruptiebestrijding in Kenia en een nieuwe grondwet in Rwanda. De verkiezingen in Sierra Leone, Nigeria en Mauritanië beantwoordden echter niet aan de internationale voorschriften. In Zimbabwe blijft de regering bij haar georganiseerde campagne van geweld, intimidatie en repressie.

In Latijns-Amerika verslechterde de toestand in Cuba dramatisch door de veroordeling van 75 dissidenten. Hoopgevend is de vermindering van het aantal ontvoeringen in Colombia en de gerechtelijke stappen tegen militaire bevelhebbers. De politieke impasse in Haïti wordt dan weer volledig in de schoenen geschoven van president Jean-Bertrand Aristide, zijn aanhangers, trawanten en de burgerorganisaties die zijn kant kiezen.