Irak na vijf jaar oorlog: de feiten, de gezichten

Algemeen

• Volledige naam: Republiek Irak
• Talen: Arabisch, Koerdisch
• Hoofdstad: Bagdad
• Oppervlakte: 438.317 km²

Demografisch

• Inwonersaantal: 19.184.543 (1997), 27,499,638 (2007)
• Demografische groei: 2,618%
• Geboortcijfer op 1000: 31,44
• Dodencijfer op 1000: 5,26
• Levensverwachting: mannen: 68, vrouwen: 70
• Munteenheid: Iraakse dinar

Bevolkingsgroepen

• Arabieren: 75%
• Koerden: 15%-20%
• Turkmenen, Assyriërs: 5%

De Arabieren zijn de meest prominente etnische groep in Irak. Deze wonen hoofdzakelijk in het midden en het zuiden van het land. De meeste zijn sjieten. De soennietische Arabieren hebben zich in het midden van het land gevestigd en zijn in de minderheid. De soennitische Koerden leven in het noorden, dat als bijnaam Iraaks Koerdistan heeft.

Godsdienst

• Moslim: 97% (60-65% sjiieten, soennieten 32%-37%)
• Christenen: 3%

Het soennisme en sjiisme zijn stromingen binnen de Islam. De sjieten hebben zich vooral gevestigd in Iran en het zuiden van Irak. In Iran, Pakistan, India, Irak en Turkije komen de meeste sjieten voor.
Bronnen: BBC, CIA, UN

Olie in Irak

• Belangrijkste exportproduct: ruwe olie
• Geschatte oliereserves: 115 miljard vaten
• Geschatte oliewinning per dag: 2,1 miljoen vaten in 2007
• Dagelijkse export: 1,670 miljoen vaten per dag
• Belangrijkste exportlanden: Noord –en Zuid-Amerika 37%, Azië 38%, Europa 25% (cijfers uit 2007)
• Belangrijkste ontginningsregio’s: Zuid-Irak, voornamelijk de havenstreek rond Basra. Pijpleidingen in Noord-Irak zijn vaak het doelwit sabotage.
• Topjaar oliewinning: 2004, twee miljoen vaten per dag. Na dat jaar viel de productie terug op 1,5 miljoen vaten per dag in 2006. De opening van de Kirkuk-Ceyhan-pijpleiding in Noord-Irak betekent een nieuwe productiestijging tot 2,1 miljoen vaten per dag in 2007.

Bronnen: CIA Factbook, Energy Information Administration

Belangrijke Iraakse politieke spelers

Jalal Talabani

• Functie: president van Irak (sinds 6 april 2005)
• Achtergrond: soennietische Koerd. Talabani is de eerste niet-Arabier aan het hoofd van een Arabische staat.
• Politiek: Streed tijdens zijn jeugdjaren tegen de Iraakse overheersing van de Koerdische gebieden in Noord-Irak. Is de stichter en de leider van de Pattriotische Unie van Koerdistan (PUK). De partij rivaliseerde lange tijd met de Koerdische Democratische Partij van Massoud Barzani. De beide partijen werken nu samen. De VS en Talabani zijn trouwe bondgenoten. Talabani’s presidentiële functie beperkt zich tot ceremoniële verantwoordelijkheden.

Nouri Al-Maliki

• Functie: premier van Irak (sinds 20 mei 2006)
• Achtergrond: sjiiet.
• Politiek: Al-Maliki is lid van de sjiitische Dawa-partij. Hij volgt interimpremier Ibrahim Jaafari op die zijn ambt moet afstaan onder Soennitische en Koerdische druk. Al-Maliki vlucht in 1980 noodgedwongen naar Syrië nadat Saddam Hussein’s Baath-partij zijn terdoodveroordeling heeft geëist.
  Heeft de nieuwe Iraakse grondwet samengesteld in overleg met de soennietische en Koerdische politieke partners.
  Bevriend met George Bush

Moqtada al-Sadr

• Functie: sjiietische geestelijke leider, leider van de Mehdi Leger Militie
• Achtergrond: zoon van Ayatollah Mohammed Sadiq al-Sadr, die in 1999 vermoord werd in opdracht van Saddam Hussein.
• Politiek: Eist de terugtrekking van de Westerse troepen uit Irak. Al-Sadr is verantwoordelijk voor talloze aanslagen tegen de Westerse bezetters sinds 2004.
  Sadr-city, het voormalige Saddam-city is genoemd naar de vader van Moqtada, een invloedrijke geestelijke die in aanvaring kwam met het Saddam-regime.
  Leidt tal van liefdadigheidsorganisaties voor de arme (sjiietische) bevolking.
  Sloot in 2003 een vredesakkoord met geestelijk leider Ali al-Sistani, na een lange geweldadige machtsstrijd.
  Zijn politieke partij heeft telde dertig van de 275 parlementszetels. De parlementsleden trokken zich terug na een ontmoeting tussen premier Al-Maliki en Vs-president George Bush. 

Harith al-Dari

• Functie: Tribale leider en geestelijke. Hoofd van de Soennietische Associatie voor Moslimgeleerden
• Achtergrond: soenniet
• Politiek: Zetelt niet in het parlement maar oefent veel invloed uit op de bevolking. Verzet zich tegen VS-bezitting maar schuwt geweld tegen de Irakezen. Leeft in ballingschap in Jordanië sinds de Iraakse overheid zijn arrestatie heeft gevraagd.

Ayatollah Ali al-Sistani

• Functie Één van Iraks invloedrijkste en gerespecteerde sjiietische geestelijke leiders
• Achtergrond: Iraniër
• Politiek: Distantieert zich van Moqtada al-Sadr door zijn niet-  confrontationele houding tegenover de Amerikaanse troepen.
  al-Sistani is verwikkeld in een geweldadige machtsstrijd met religieuze rivaal al-Sadr. De beide partijen sloten een vredesakkoord in 2003 maar de machtsstrijd duurt verder.

Masoud Barzani

• Functie: Voorzitter van het autonome Koerdische parlement in Irak. Stichter en leider van de Koerdische Democratische Partij (KDP)
• Politiek: Barzani pleit voor een referendum over de omstreden stad Kirkuk. Deze olierijke stad bevindt zich op Koerdisch grondgebied maar wordt nog volop geëxploiteerd door de Iraakse overheid.
• Achtergrond: soennietische Koerd