Irak stevent af op hongerprobleem

“Een land met twee rivieren zou de grootste voedselexporteur ter wereld moeten zijn”, zegt de 60-jarige Um Muthanna. “Maar nu bedelen we om eten bij de mensen die hier dood en verderf brachten.”
We staan op een groentemarkt in het centrum van Irak. Het aanbod is mager en de prijzen zijn hoog. Door de onveiligheid op de Iraakse wegen en het gebrek aan benzine kunnen Irakese boeren hun oogst niet meer zo goed naar de verkooppunten brengen. Veel boeren zijn de voorbije jaren bovendien over kop gegaan nadat de voormalige Amerikaanse bestuurder L. Paul Bremer de importtarieven reduceerde. Daardoor daalden de prijzen van buitenlandse levensmiddelen drastisch en werden de Irakese boeren uit de markt geduwd.
In 2004, het jaar na de invasie, kreeg Irak ook massale hoeveelheden voedselhulp. Maar die aanvoer stokte toen er steeds meer medewerkers van hulporganisaties ontvoerd werden. Veel hulpverleners werden daarna weggetrokken.
De Irakezen hadden altijd al problemen met buitenlandse voedselhulp. “Irak exporteerde vroeger voedsel en de Irakezen hadden het er niet makkelijk mee opeens voedselhulp te ontvangen”, zegt de econoom Jassim al-Rikabi. “Bovendien voerden de meeste hulporganisaties levensmiddelen aan die de Irakezen niet nodig hadden of niet wilden.”
Gerst, tarwe, rijst en dadels zijn de basisingrediënten in de Irakese keuken. Wie het kan betalen, dist ook lamsvlees, kip en groenten als komkommers, uien en tomaten op.

Landbouw stilgevallen

Die levensmiddelen werden vroeger in Irak zelf geproduceerd. “Maar nu is de landbouw bijna helemaal stilgevallen”, zegt Majid al-Dulaymi van het ministerie van Landbouw. “We moeten alles importeren.” Na de aanvankelijke daling zijn de prijzen van dat importvoedsel het voorbije jaar dramatisch gestegen.
“Ik was zo blij toen mijn salaris na de val van Saddam vertienvoudigd werd”, zegt Kamil Fattah, een ingenieur die voor het ministerie van Industrie werkt. “Maar nu zou ik soms terug willen naar hoe het vroeger was. Vroeger kostten gewone levensmiddelen bijna niets, en nu maakt de inflatie het onmogelijk om nog goed te eten.”

Voedselrantsoenen

De meerderheid van de Irakezen is nog altijd aangewezen op de maandelijkse voedselrantsoenen, een programma dat in de jaren 90 werd opgezet na de eerste Golfoorlog. Toen bestonden die voedselpakketten uit 12 soorten levensmiddelen, maar daarvan zijn nu alleen nog suiker, rijst, meel en olie overgebleven.
Linzen en andere producten werden in mei 2006 geschrapt uit besparingsoverwegingen. “Mooie rantsoenen”, foetert Um Jamila, een 35-jarige moeder van vijf. “Als dit zo doorgaat, zijn we binnen een half jaar een hongerland.”

Diefstal en corruptie

Sommige Irakezen grijpen helemaal naast de rantsoenen. Diefstal en corruptie bemoeilijken de verspreiding. Soennieten benadelen sjiieten bij de verdeling, en omgekeerd. Leveringen met bedorven of vervuild voedsel uit het buitenland zorgen voor bijkomende problemen. In juli 2006 moest de regering duizenden tonnen levensmiddelen vernietigen nadat mensen er ziek van waren geworden. Irak kreeg vorig jaar onder meer tarwe uit Australië waarin stukjes staal werden gevonden.